• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Гадаад харилцааны ган татлагат гүүр

Манай улс Төв Азийн орнуудтай идэвхтэй харилцаж байгааг өөлсөн нэгэн зурвас цахим сүлжээнээс харав. Дотоод, гадаадын алинаас нь шидсэн чулуу болохыг бүү мэд.

Уянга шүлэгт бид өөрсдийгөө Азийн цээжинд байрладаг гэдэг. Бидний баруун талд айлсах Казахстан, Киргизстан, Тажикстан, Туркменистан, Узбекстаныг дэлхий дахинд Төв Ази гэдэг. Дэлхийн олон орон, олон улсын байгууллага биднийг ч энэ бүс нутагт хамруулан ойлгож, харилцаж ирсэн. Тэхээр газар зүйн хувьд бид хөршүүд, нэг бүс нутгийнхан болж таарч байна. Цаашилбал нүүдэлчин угсаа гарвал, түүх, соёлын уламжлалаас эхлээд хүйтэн дайны хуваагдмал үед нэг талд байсан гээд ижил төстэй зүйл олон. Харин бид ардчилал, парламентын засаглал, чөлөөт зах зээлийг сонгож, хоёр хөрштэйгөө найрсаг харилцахын зэрэгцээ гуравдагч хөршийн бодлогыг хэрэгжүүлж, Зүүн Азийн эдийн засгийн нийтлэг рүү илүү хандаж, энэ хэрээр амжилт олсон. Энэ хооронд Төв Азийн хөршүүдээ хэсэг огоорсон нь бас үнэн. Ухаандаа хилийн цэгээр нь тооцвол 50-хан км зайтай хөрш Казахстанаас төрийн тэргүүний түвшинд 16 жил завсарласны дараа 2024 онд Ерөнхийлөгч К.Токаев айлчлан ирлээ. Энэ үеэр бид Стратегийн түншлэл тогтоосон нь өнөө тэнцвэртэй бодлогын жишээ болов уу.

Бид өөрсдийгөө газар зүй, геополитикийн өвөрмөц байрлалтай гэдэг. Үнэхээр хоёр их гүрэн төдийгүй өөр өөр шашин, соёлын нийтлэгийн зааг, залгаан дээр оршдог. Иймийн тул аль алинтай нь сайн харилцаж байж олон тулгууртай оршин тогтнож, бас хөгжиж чадна. Өөрөөр хэлбэл Төв Азийн орнуудтай хэсэг хугацаанд орхигдуулсан харилцаагаа эргүүлэн сэргээх нь мэдээжийн бөгөөд бас нэгэн үүрэг, зарчим болж таарна. Ингэхдээ хоёр хөрштэйгөө, Зүүн Ази болон бусад улстай харилцаагаа сааруулна гэсэн үг ердөө ч биш, харин орхигдсоноо энэ зэрэгт хүргэж өөд татна гэсэн үг. Энэ бол гадаад бодлогын тэнцвэрийг хадгалах, эдийн засагт суурилсан харилцааг хөгжүүлэх, улмаар тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлаа баталгаажуулах ач холбогдолтой.

Бид тэднийг Зүүн Азитай, тэд биднийг баруун Ази, Европтой холбох гүүр байх боломжтой. Холбоно гэдгийг газар зүйн бодит утгаар нь ч, хамтран ажиллах өргөн утгаар нь ч ойлгох боломжтой. Жишээлбэл, манай улс санаачлан хэрэгжүүлж буй Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ”-нд Төв Азийн төлөөлөгчид тогтмол оролцдог болж.  Саяхан болсон хуралдаанд бүр Зүүн хойд болон Төв Азийг холбох олон улсын яриа хэлэлцээний механизм бүрдүүлэх талаар ярилцацгаажээ. Үүнийг л олон тулгуурт гадаад бодлогод чиглэсэн идэвхтэй дипломат ажиллагаа гэх байх.

Баруун талд өрнөж буй үйл явцын бас нэг жишээ: Европын Холбоо 2019 онд Төв Азийн орнуудтай харилцах стратегиа баталж, худалдаа, хөрөнгө оруулалт, түүхий эд, эрчим хүч, ногоон хөгжил, дэд бүтцийн хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэхээр зорьж байна. Хоёрхон сарын өмнө Европын комиссын Ерөнхийлөгч Фон дер Лайэн хатагтай Самаркандад очоод Дэлхийд гарах гарц (Global Gateway) санаачилгынхаа хүрээнд Төв Азид 12 тэрбум евро зарцуулахаа зарлачихлаа.

30-аад жилийн өмнө ЕХ-ноос Зүүн Европ, Төв Азийн орнуудын ардчилал, зах зээлийн шилжилтийг дэмжих TACIS хэмээх хөтөлбөр хэрэгжүүлж, хэдэн тэрбумаар нь бас зарцуулсан. Тухайн үед манай улс ч зүтгэж байж хамрагдсаны дүнд 1994-2006 онд нийт 60 орчим сая еврогийн төсөл хэрэгжүүлсэн. Шилжилтийн хүнд үед зарцуулсан мөнгөн дүн төдийгүй ардчилал, зах зээлийн төлөвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан.

Энэ бол дэлхий нийтээрээ Төв Азийг анхаарч, шохоорхож байгаагийн жишээ. Үүнийгээ ч Төв Азийн улсууд мэдэрч, цувж явахаар цуглаж суувал ашигтай, хүчтэйг ойлгож С5 гэх бүтэц үүсгэсэн. Өнөөдөр С5-тай хамтын ажиллагаа, түншлэлийн тоо 10 шахаж байна. АНУ, ОХУ, БНХАУ, Энэтхэг, ХБНГУ, Их Британи, Япон, БНСУ гээд томоохон улсууд тус тусын С5+1 хувилбарын хамтын ажиллагааг эхлүүлээд явж байна.

Дэлхий ийнхүү сонирхож байхад бид ихэрхэн сууж хоцорвол алдаа болох мэт. Бид ардчиллын үзүүлэлт, засаглал, боловсрол, хүний хөгжил гээд олон зүйлээр илүү байна. Харин эдийн засгийн хүч, зах зээлийн багтаамж ойролцоо, өгөө аваа нийлж байгаа дээрээ прагматик байж, түншлээд авахгүй бол галт тэрэг хөдөлсөн хойно нь амаа барих вий.

Чухам энэ л үүднээс энэ бүс нутагт чиглэсэн манай бодлого үйл ажиллагаа идэвхжиж байна. Ингэхдээ харилцан ашигтай хамтарч болох чиглэл, салбарыг тус тусад нь жор тааруулж байгаа нь ч ажиглагдлаа.

Өнгөрсөн оны сүүлээр Казахстаны Ерөнхийлөгч айлчлан ирэх үеэр зам тээвэр, дэд бүтэц, хүнс, хөдөө аж ахуй зэрэг тодорхой салбаруудад хамтран ажиллах нийт 11 баримт бичигт гарын үсэг зурж. Угтаа бид энэ улстай  худалдаа эдийн засгийн салбарт хамтран ажиллах өргөн боломжоо ашиглалгүй өдий хүрсэн. Наад зах нь шатахууны хараат байдлаас бага ч болов гарах боломж байсныг үгүйсгэхгүй.

Одоогоос сарын өмнө манай Ерөнхийлөгчийн урилгаар Туркменистаны Ерөнхийлөгч Сердар Бердымухамедов төрийн айлчлал хийлээ. Хоёр орон 1992 онд дипломат харилцаа тогтоосноос хойш Ерөнхийлөгчийн түвшинд ирж буй анхны төрийн айлчлал энэ аж. Энэ айлчлалаар худалдаа, эдийн засаг, хөнгөн үйлдвэр, шинжлэх ухаан, боловсрол, эрүүл мэнд зэрэг салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх 14 баримт бичгийг байгуулав. Авто тээвэр, хөдөө аж ахуй, мал эмнэлгийн хамтарсан хороод байгуулав. Монголын ноос, ноолуурыг Туркменистаны “цагаан алт” болох хөвөн, нэхмэл утасны үйлдвэрлэлтэй уялдуулан сүлжмэл, нэхмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх төсөл, хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлэхээр тохирчээ. Ерөнхийлөгчөө дагаж ирсэн бизнесийнхэн үлдээд манайхантай уулзаж, хамтрах юм юу байгааг асууж судалж, үнэхээр ажил хэрэгч, шургуу байгааг танил маань шагшран магтаж байв.

Дараа нь арваадхан хоногийн өмнө Узбекистаны Ерөнхийлөгч айлчлан ирлээ. Мөн л 30 гаруй жилийн  дипломат харилцааны түүхэнд анхны төрийн айлчлал манайд болж байгаа нь энэ гэнэ.  Нийт 15 баримт бичигт гарын үсэг зурлаа. Зурсан гарын үсэг бүрийн цаана тодорхой төлөвлөгөө, тохиролцоо байгаа гэдэг утгаар ингэж тоочоод байгаа юм. Тухайлбал “Авто тээврийн хамтарсан хороо” байгуулах, худалдааны төв нээх, Улаанбаатар-Ташкент чиглэлд шууд нислэгтэй болох, тамирчид хамтарсан бэлтгэл, нөхөрсөг тэмцээн хийхээс эхлээд мал, мах нийлүүлэх тохиролцоо хүртэл багтаж байна.

Төр ингээд эрх зүйн суурийг нь тавьж, нөхцлийг нь бүрдүүлээд өгвөл манай хувийн хэвшил идэвхтэй, санаачилгатай, шүүрээд авч байгаа жишээ олон байна. Бид томоръё гэвэл гадаад зах зээлд гарах хэрэгтэй л гэдэг, энэ үг Төв Азийн чиглэлд аль хэдийнээ бодит үйл хэрэг болоод эхэлсэн.

“Монгол базальт” компани Узбекистанд хамтарсан үйлдвэр байгуулахаар болсон. “Доктор авто сүлжээ” Казахстанд салбараа нээчихээд Узбекистан, Киргизстан руу тэлэхээр төлөвлөж байна. Санхүү, финтекийн “Инвескор ББСБ” Киргизэд 4 салбар ажиллуулж байгаа. Түүнчлэн “Говь”, “Нура” -ч Төв Азийн зах зээлд гарсан. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн чадавх ойролцоо, хэрэглээний соёл төстэй энэ зах зээл манай компаниуд дэлхийд гарах туршлага, нөү хау хуримтлуулах таатай орчин мөн ажээ. Тэхээр эднийгээ дэмжих, хамгаалах улс төрийн харилцааны таатай хөрс хэрэгтэй нь тодорхой.

Улаанбаатарт төлөвлөсөн Өөдөө тэмүүлэх Монгол ган татлагат гүүрийн бүтээн байгуулалт хөрөнгө мөнгөгүйгээс хойшилж байх шиг байна. Харин Азийн цээжинд гадаад харилцааны ган татлагат гүүр болох бодлогоосоо бүү ухраасай.

РЕДАКЦЫН БУС НИЙТЛЭЛ

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
“Улс төрийн намнаа” хийгээд байсан 7.3 их наядын учир нь олдов
Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!
Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцээч
Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Гадаад харилцааны ган татлагат гүүр

Манай улс Төв Азийн орнуудтай идэвхтэй харилцаж байгааг өөлсөн нэгэн зурвас цахим сүлжээнээс харав. Дотоод, гадаадын алинаас нь шидсэн чулуу болохыг бүү мэд.

Уянга шүлэгт бид өөрсдийгөө Азийн цээжинд байрладаг гэдэг. Бидний баруун талд айлсах Казахстан, Киргизстан, Тажикстан, Туркменистан, Узбекстаныг дэлхий дахинд Төв Ази гэдэг. Дэлхийн олон орон, олон улсын байгууллага биднийг ч энэ бүс нутагт хамруулан ойлгож, харилцаж ирсэн. Тэхээр газар зүйн хувьд бид хөршүүд, нэг бүс нутгийнхан болж таарч байна. Цаашилбал нүүдэлчин угсаа гарвал, түүх, соёлын уламжлалаас эхлээд хүйтэн дайны хуваагдмал үед нэг талд байсан гээд ижил төстэй зүйл олон. Харин бид ардчилал, парламентын засаглал, чөлөөт зах зээлийг сонгож, хоёр хөрштэйгөө найрсаг харилцахын зэрэгцээ гуравдагч хөршийн бодлогыг хэрэгжүүлж, Зүүн Азийн эдийн засгийн нийтлэг рүү илүү хандаж, энэ хэрээр амжилт олсон. Энэ хооронд Төв Азийн хөршүүдээ хэсэг огоорсон нь бас үнэн. Ухаандаа хилийн цэгээр нь тооцвол 50-хан км зайтай хөрш Казахстанаас төрийн тэргүүний түвшинд 16 жил завсарласны дараа 2024 онд Ерөнхийлөгч К.Токаев айлчлан ирлээ. Энэ үеэр бид Стратегийн түншлэл тогтоосон нь өнөө тэнцвэртэй бодлогын жишээ болов уу.

Бид өөрсдийгөө газар зүй, геополитикийн өвөрмөц байрлалтай гэдэг. Үнэхээр хоёр их гүрэн төдийгүй өөр өөр шашин, соёлын нийтлэгийн зааг, залгаан дээр оршдог. Иймийн тул аль алинтай нь сайн харилцаж байж олон тулгууртай оршин тогтнож, бас хөгжиж чадна. Өөрөөр хэлбэл Төв Азийн орнуудтай хэсэг хугацаанд орхигдуулсан харилцаагаа эргүүлэн сэргээх нь мэдээжийн бөгөөд бас нэгэн үүрэг, зарчим болж таарна. Ингэхдээ хоёр хөрштэйгөө, Зүүн Ази болон бусад улстай харилцаагаа сааруулна гэсэн үг ердөө ч биш, харин орхигдсоноо энэ зэрэгт хүргэж өөд татна гэсэн үг. Энэ бол гадаад бодлогын тэнцвэрийг хадгалах, эдийн засагт суурилсан харилцааг хөгжүүлэх, улмаар тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлаа баталгаажуулах ач холбогдолтой.

Бид тэднийг Зүүн Азитай, тэд биднийг баруун Ази, Европтой холбох гүүр байх боломжтой. Холбоно гэдгийг газар зүйн бодит утгаар нь ч, хамтран ажиллах өргөн утгаар нь ч ойлгох боломжтой. Жишээлбэл, манай улс санаачлан хэрэгжүүлж буй Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ”-нд Төв Азийн төлөөлөгчид тогтмол оролцдог болж.  Саяхан болсон хуралдаанд бүр Зүүн хойд болон Төв Азийг холбох олон улсын яриа хэлэлцээний механизм бүрдүүлэх талаар ярилцацгаажээ. Үүнийг л олон тулгуурт гадаад бодлогод чиглэсэн идэвхтэй дипломат ажиллагаа гэх байх.

Баруун талд өрнөж буй үйл явцын бас нэг жишээ: Европын Холбоо 2019 онд Төв Азийн орнуудтай харилцах стратегиа баталж, худалдаа, хөрөнгө оруулалт, түүхий эд, эрчим хүч, ногоон хөгжил, дэд бүтцийн хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэхээр зорьж байна. Хоёрхон сарын өмнө Европын комиссын Ерөнхийлөгч Фон дер Лайэн хатагтай Самаркандад очоод Дэлхийд гарах гарц (Global Gateway) санаачилгынхаа хүрээнд Төв Азид 12 тэрбум евро зарцуулахаа зарлачихлаа.

30-аад жилийн өмнө ЕХ-ноос Зүүн Европ, Төв Азийн орнуудын ардчилал, зах зээлийн шилжилтийг дэмжих TACIS хэмээх хөтөлбөр хэрэгжүүлж, хэдэн тэрбумаар нь бас зарцуулсан. Тухайн үед манай улс ч зүтгэж байж хамрагдсаны дүнд 1994-2006 онд нийт 60 орчим сая еврогийн төсөл хэрэгжүүлсэн. Шилжилтийн хүнд үед зарцуулсан мөнгөн дүн төдийгүй ардчилал, зах зээлийн төлөвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан.

Энэ бол дэлхий нийтээрээ Төв Азийг анхаарч, шохоорхож байгаагийн жишээ. Үүнийгээ ч Төв Азийн улсууд мэдэрч, цувж явахаар цуглаж суувал ашигтай, хүчтэйг ойлгож С5 гэх бүтэц үүсгэсэн. Өнөөдөр С5-тай хамтын ажиллагаа, түншлэлийн тоо 10 шахаж байна. АНУ, ОХУ, БНХАУ, Энэтхэг, ХБНГУ, Их Британи, Япон, БНСУ гээд томоохон улсууд тус тусын С5+1 хувилбарын хамтын ажиллагааг эхлүүлээд явж байна.

Дэлхий ийнхүү сонирхож байхад бид ихэрхэн сууж хоцорвол алдаа болох мэт. Бид ардчиллын үзүүлэлт, засаглал, боловсрол, хүний хөгжил гээд олон зүйлээр илүү байна. Харин эдийн засгийн хүч, зах зээлийн багтаамж ойролцоо, өгөө аваа нийлж байгаа дээрээ прагматик байж, түншлээд авахгүй бол галт тэрэг хөдөлсөн хойно нь амаа барих вий.

Чухам энэ л үүднээс энэ бүс нутагт чиглэсэн манай бодлого үйл ажиллагаа идэвхжиж байна. Ингэхдээ харилцан ашигтай хамтарч болох чиглэл, салбарыг тус тусад нь жор тааруулж байгаа нь ч ажиглагдлаа.

Өнгөрсөн оны сүүлээр Казахстаны Ерөнхийлөгч айлчлан ирэх үеэр зам тээвэр, дэд бүтэц, хүнс, хөдөө аж ахуй зэрэг тодорхой салбаруудад хамтран ажиллах нийт 11 баримт бичигт гарын үсэг зурж. Угтаа бид энэ улстай  худалдаа эдийн засгийн салбарт хамтран ажиллах өргөн боломжоо ашиглалгүй өдий хүрсэн. Наад зах нь шатахууны хараат байдлаас бага ч болов гарах боломж байсныг үгүйсгэхгүй.

Одоогоос сарын өмнө манай Ерөнхийлөгчийн урилгаар Туркменистаны Ерөнхийлөгч Сердар Бердымухамедов төрийн айлчлал хийлээ. Хоёр орон 1992 онд дипломат харилцаа тогтоосноос хойш Ерөнхийлөгчийн түвшинд ирж буй анхны төрийн айлчлал энэ аж. Энэ айлчлалаар худалдаа, эдийн засаг, хөнгөн үйлдвэр, шинжлэх ухаан, боловсрол, эрүүл мэнд зэрэг салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх 14 баримт бичгийг байгуулав. Авто тээвэр, хөдөө аж ахуй, мал эмнэлгийн хамтарсан хороод байгуулав. Монголын ноос, ноолуурыг Туркменистаны “цагаан алт” болох хөвөн, нэхмэл утасны үйлдвэрлэлтэй уялдуулан сүлжмэл, нэхмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх төсөл, хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлэхээр тохирчээ. Ерөнхийлөгчөө дагаж ирсэн бизнесийнхэн үлдээд манайхантай уулзаж, хамтрах юм юу байгааг асууж судалж, үнэхээр ажил хэрэгч, шургуу байгааг танил маань шагшран магтаж байв.

Дараа нь арваадхан хоногийн өмнө Узбекистаны Ерөнхийлөгч айлчлан ирлээ. Мөн л 30 гаруй жилийн  дипломат харилцааны түүхэнд анхны төрийн айлчлал манайд болж байгаа нь энэ гэнэ.  Нийт 15 баримт бичигт гарын үсэг зурлаа. Зурсан гарын үсэг бүрийн цаана тодорхой төлөвлөгөө, тохиролцоо байгаа гэдэг утгаар ингэж тоочоод байгаа юм. Тухайлбал “Авто тээврийн хамтарсан хороо” байгуулах, худалдааны төв нээх, Улаанбаатар-Ташкент чиглэлд шууд нислэгтэй болох, тамирчид хамтарсан бэлтгэл, нөхөрсөг тэмцээн хийхээс эхлээд мал, мах нийлүүлэх тохиролцоо хүртэл багтаж байна.

Төр ингээд эрх зүйн суурийг нь тавьж, нөхцлийг нь бүрдүүлээд өгвөл манай хувийн хэвшил идэвхтэй, санаачилгатай, шүүрээд авч байгаа жишээ олон байна. Бид томоръё гэвэл гадаад зах зээлд гарах хэрэгтэй л гэдэг, энэ үг Төв Азийн чиглэлд аль хэдийнээ бодит үйл хэрэг болоод эхэлсэн.

“Монгол базальт” компани Узбекистанд хамтарсан үйлдвэр байгуулахаар болсон. “Доктор авто сүлжээ” Казахстанд салбараа нээчихээд Узбекистан, Киргизстан руу тэлэхээр төлөвлөж байна. Санхүү, финтекийн “Инвескор ББСБ” Киргизэд 4 салбар ажиллуулж байгаа. Түүнчлэн “Говь”, “Нура” -ч Төв Азийн зах зээлд гарсан. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн чадавх ойролцоо, хэрэглээний соёл төстэй энэ зах зээл манай компаниуд дэлхийд гарах туршлага, нөү хау хуримтлуулах таатай орчин мөн ажээ. Тэхээр эднийгээ дэмжих, хамгаалах улс төрийн харилцааны таатай хөрс хэрэгтэй нь тодорхой.

Улаанбаатарт төлөвлөсөн Өөдөө тэмүүлэх Монгол ган татлагат гүүрийн бүтээн байгуулалт хөрөнгө мөнгөгүйгээс хойшилж байх шиг байна. Харин Азийн цээжинд гадаад харилцааны ган татлагат гүүр болох бодлогоосоо бүү ухраасай.

РЕДАКЦЫН БУС НИЙТЛЭЛ



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Наадам
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Үндэсний спорт
  • •Засгийн газар
  • •Сагсанбөмбөг
  • •Бөхийн төрлүүд
  • •Фото мэдээ
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Гадаад харилцаа
  • •Ярилцлага
  • •Нийслэл
  • •Яам, Агентлаг
ХУРААХ
Засгийн газар хуралдаж байна
Ардчилсан үнэт зүйлсийг түгээн...

Гадаад харилцааны ган татлагат гүүр

Ирээдүй 2025-07-02
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
Гадаад харилцааны ган татлагат гүүр

Манай улс Төв Азийн орнуудтай идэвхтэй харилцаж байгааг өөлсөн нэгэн зурвас цахим сүлжээнээс харав. Дотоод, гадаадын алинаас нь шидсэн чулуу болохыг бүү мэд.

Уянга шүлэгт бид өөрсдийгөө Азийн цээжинд байрладаг гэдэг. Бидний баруун талд айлсах Казахстан, Киргизстан, Тажикстан, Туркменистан, Узбекстаныг дэлхий дахинд Төв Ази гэдэг. Дэлхийн олон орон, олон улсын байгууллага биднийг ч энэ бүс нутагт хамруулан ойлгож, харилцаж ирсэн. Тэхээр газар зүйн хувьд бид хөршүүд, нэг бүс нутгийнхан болж таарч байна. Цаашилбал нүүдэлчин угсаа гарвал, түүх, соёлын уламжлалаас эхлээд хүйтэн дайны хуваагдмал үед нэг талд байсан гээд ижил төстэй зүйл олон. Харин бид ардчилал, парламентын засаглал, чөлөөт зах зээлийг сонгож, хоёр хөрштэйгөө найрсаг харилцахын зэрэгцээ гуравдагч хөршийн бодлогыг хэрэгжүүлж, Зүүн Азийн эдийн засгийн нийтлэг рүү илүү хандаж, энэ хэрээр амжилт олсон. Энэ хооронд Төв Азийн хөршүүдээ хэсэг огоорсон нь бас үнэн. Ухаандаа хилийн цэгээр нь тооцвол 50-хан км зайтай хөрш Казахстанаас төрийн тэргүүний түвшинд 16 жил завсарласны дараа 2024 онд Ерөнхийлөгч К.Токаев айлчлан ирлээ. Энэ үеэр бид Стратегийн түншлэл тогтоосон нь өнөө тэнцвэртэй бодлогын жишээ болов уу.

Бид өөрсдийгөө газар зүй, геополитикийн өвөрмөц байрлалтай гэдэг. Үнэхээр хоёр их гүрэн төдийгүй өөр өөр шашин, соёлын нийтлэгийн зааг, залгаан дээр оршдог. Иймийн тул аль алинтай нь сайн харилцаж байж олон тулгууртай оршин тогтнож, бас хөгжиж чадна. Өөрөөр хэлбэл Төв Азийн орнуудтай хэсэг хугацаанд орхигдуулсан харилцаагаа эргүүлэн сэргээх нь мэдээжийн бөгөөд бас нэгэн үүрэг, зарчим болж таарна. Ингэхдээ хоёр хөрштэйгөө, Зүүн Ази болон бусад улстай харилцаагаа сааруулна гэсэн үг ердөө ч биш, харин орхигдсоноо энэ зэрэгт хүргэж өөд татна гэсэн үг. Энэ бол гадаад бодлогын тэнцвэрийг хадгалах, эдийн засагт суурилсан харилцааг хөгжүүлэх, улмаар тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлаа баталгаажуулах ач холбогдолтой.

Бид тэднийг Зүүн Азитай, тэд биднийг баруун Ази, Европтой холбох гүүр байх боломжтой. Холбоно гэдгийг газар зүйн бодит утгаар нь ч, хамтран ажиллах өргөн утгаар нь ч ойлгох боломжтой. Жишээлбэл, манай улс санаачлан хэрэгжүүлж буй Зүүн хойд Азийн аюулгүй байдлын асуудлаарх “Улаанбаатарын яриа хэлэлцээ”-нд Төв Азийн төлөөлөгчид тогтмол оролцдог болж.  Саяхан болсон хуралдаанд бүр Зүүн хойд болон Төв Азийг холбох олон улсын яриа хэлэлцээний механизм бүрдүүлэх талаар ярилцацгаажээ. Үүнийг л олон тулгуурт гадаад бодлогод чиглэсэн идэвхтэй дипломат ажиллагаа гэх байх.

Баруун талд өрнөж буй үйл явцын бас нэг жишээ: Европын Холбоо 2019 онд Төв Азийн орнуудтай харилцах стратегиа баталж, худалдаа, хөрөнгө оруулалт, түүхий эд, эрчим хүч, ногоон хөгжил, дэд бүтцийн хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэхээр зорьж байна. Хоёрхон сарын өмнө Европын комиссын Ерөнхийлөгч Фон дер Лайэн хатагтай Самаркандад очоод Дэлхийд гарах гарц (Global Gateway) санаачилгынхаа хүрээнд Төв Азид 12 тэрбум евро зарцуулахаа зарлачихлаа.

30-аад жилийн өмнө ЕХ-ноос Зүүн Европ, Төв Азийн орнуудын ардчилал, зах зээлийн шилжилтийг дэмжих TACIS хэмээх хөтөлбөр хэрэгжүүлж, хэдэн тэрбумаар нь бас зарцуулсан. Тухайн үед манай улс ч зүтгэж байж хамрагдсаны дүнд 1994-2006 онд нийт 60 орчим сая еврогийн төсөл хэрэгжүүлсэн. Шилжилтийн хүнд үед зарцуулсан мөнгөн дүн төдийгүй ардчилал, зах зээлийн төлөвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан.

Энэ бол дэлхий нийтээрээ Төв Азийг анхаарч, шохоорхож байгаагийн жишээ. Үүнийгээ ч Төв Азийн улсууд мэдэрч, цувж явахаар цуглаж суувал ашигтай, хүчтэйг ойлгож С5 гэх бүтэц үүсгэсэн. Өнөөдөр С5-тай хамтын ажиллагаа, түншлэлийн тоо 10 шахаж байна. АНУ, ОХУ, БНХАУ, Энэтхэг, ХБНГУ, Их Британи, Япон, БНСУ гээд томоохон улсууд тус тусын С5+1 хувилбарын хамтын ажиллагааг эхлүүлээд явж байна.

Дэлхий ийнхүү сонирхож байхад бид ихэрхэн сууж хоцорвол алдаа болох мэт. Бид ардчиллын үзүүлэлт, засаглал, боловсрол, хүний хөгжил гээд олон зүйлээр илүү байна. Харин эдийн засгийн хүч, зах зээлийн багтаамж ойролцоо, өгөө аваа нийлж байгаа дээрээ прагматик байж, түншлээд авахгүй бол галт тэрэг хөдөлсөн хойно нь амаа барих вий.

Чухам энэ л үүднээс энэ бүс нутагт чиглэсэн манай бодлого үйл ажиллагаа идэвхжиж байна. Ингэхдээ харилцан ашигтай хамтарч болох чиглэл, салбарыг тус тусад нь жор тааруулж байгаа нь ч ажиглагдлаа.

Өнгөрсөн оны сүүлээр Казахстаны Ерөнхийлөгч айлчлан ирэх үеэр зам тээвэр, дэд бүтэц, хүнс, хөдөө аж ахуй зэрэг тодорхой салбаруудад хамтран ажиллах нийт 11 баримт бичигт гарын үсэг зурж. Угтаа бид энэ улстай  худалдаа эдийн засгийн салбарт хамтран ажиллах өргөн боломжоо ашиглалгүй өдий хүрсэн. Наад зах нь шатахууны хараат байдлаас бага ч болов гарах боломж байсныг үгүйсгэхгүй.

Одоогоос сарын өмнө манай Ерөнхийлөгчийн урилгаар Туркменистаны Ерөнхийлөгч Сердар Бердымухамедов төрийн айлчлал хийлээ. Хоёр орон 1992 онд дипломат харилцаа тогтоосноос хойш Ерөнхийлөгчийн түвшинд ирж буй анхны төрийн айлчлал энэ аж. Энэ айлчлалаар худалдаа, эдийн засаг, хөнгөн үйлдвэр, шинжлэх ухаан, боловсрол, эрүүл мэнд зэрэг салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх 14 баримт бичгийг байгуулав. Авто тээвэр, хөдөө аж ахуй, мал эмнэлгийн хамтарсан хороод байгуулав. Монголын ноос, ноолуурыг Туркменистаны “цагаан алт” болох хөвөн, нэхмэл утасны үйлдвэрлэлтэй уялдуулан сүлжмэл, нэхмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх төсөл, хөтөлбөрийг хамтран хэрэгжүүлэхээр тохирчээ. Ерөнхийлөгчөө дагаж ирсэн бизнесийнхэн үлдээд манайхантай уулзаж, хамтрах юм юу байгааг асууж судалж, үнэхээр ажил хэрэгч, шургуу байгааг танил маань шагшран магтаж байв.

Дараа нь арваадхан хоногийн өмнө Узбекистаны Ерөнхийлөгч айлчлан ирлээ. Мөн л 30 гаруй жилийн  дипломат харилцааны түүхэнд анхны төрийн айлчлал манайд болж байгаа нь энэ гэнэ.  Нийт 15 баримт бичигт гарын үсэг зурлаа. Зурсан гарын үсэг бүрийн цаана тодорхой төлөвлөгөө, тохиролцоо байгаа гэдэг утгаар ингэж тоочоод байгаа юм. Тухайлбал “Авто тээврийн хамтарсан хороо” байгуулах, худалдааны төв нээх, Улаанбаатар-Ташкент чиглэлд шууд нислэгтэй болох, тамирчид хамтарсан бэлтгэл, нөхөрсөг тэмцээн хийхээс эхлээд мал, мах нийлүүлэх тохиролцоо хүртэл багтаж байна.

Төр ингээд эрх зүйн суурийг нь тавьж, нөхцлийг нь бүрдүүлээд өгвөл манай хувийн хэвшил идэвхтэй, санаачилгатай, шүүрээд авч байгаа жишээ олон байна. Бид томоръё гэвэл гадаад зах зээлд гарах хэрэгтэй л гэдэг, энэ үг Төв Азийн чиглэлд аль хэдийнээ бодит үйл хэрэг болоод эхэлсэн.

“Монгол базальт” компани Узбекистанд хамтарсан үйлдвэр байгуулахаар болсон. “Доктор авто сүлжээ” Казахстанд салбараа нээчихээд Узбекистан, Киргизстан руу тэлэхээр төлөвлөж байна. Санхүү, финтекийн “Инвескор ББСБ” Киргизэд 4 салбар ажиллуулж байгаа. Түүнчлэн “Говь”, “Нура” -ч Төв Азийн зах зээлд гарсан. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн чадавх ойролцоо, хэрэглээний соёл төстэй энэ зах зээл манай компаниуд дэлхийд гарах туршлага, нөү хау хуримтлуулах таатай орчин мөн ажээ. Тэхээр эднийгээ дэмжих, хамгаалах улс төрийн харилцааны таатай хөрс хэрэгтэй нь тодорхой.

Улаанбаатарт төлөвлөсөн Өөдөө тэмүүлэх Монгол ган татлагат гүүрийн бүтээн байгуулалт хөрөнгө мөнгөгүйгээс хойшилж байх шиг байна. Харин Азийн цээжинд гадаад харилцааны ган татлагат гүүр болох бодлогоосоо бүү ухраасай.

РЕДАКЦЫН БУС НИЙТЛЭЛ

ФОТО:

Сэдвүүд : #Нийтлэл  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
“Улс төрийн намнаа” хийгээд байсан 7.3 их наядын учир нь олдов
Ухаахудагийн тогтоолын төсөл УИХ дээр “унтчихав” уу?!
Хүчирхийлэгчдийг чангалах хууль санаачлаад яаралтай горимоор хэлэлцээч
Том төслүүдээ бид зогсоогоод байна уу, тэд зугтаад байгаа юу?
ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
2 цагийн өмнө өмнө

"Aqua garden" орон сууцны төсөл авто зам сэтэлж ухан барилгынхаа цахилгааныг татаж байсан зөрчлийг арилгууллаа

2 цагийн өмнө өмнө

"Тарагны дараа зарим хүүхдүүдийн гэдэс өвдсөн, дотор муухайрсан зэрэг шинж тэмдэгтэй хүүхдүүд үзүүлсэн"

3 цагийн өмнө өмнө

Энэ сарын 20-ноос халуун ус хязгаарлах байршил

3 цагийн өмнө өмнө

Баяр, амралтын өдрүүдэд гол, нуурын усанд зургаа нь хүүхэд амь насаа алдсан байна

4 цагийн өмнө өмнө

Үс засуулвал идээ ундаа элбэг олдоно

4 цагийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 29-31 хэм дулаан байна

16 цагийн өмнө өмнө

Эмэгтэй шигшээ Күүкийн арлуудын багийг хожиж, хэсгээсээ хоёрдугаар байраар гарлаа

17 цагийн өмнө өмнө

100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх замын урд эгнээг хааж, шинэчилнэ

18 цагийн өмнө өмнө

Гашуунсухайт–Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр замын бүтээн байгуулалт үргэлжилж байна

18 цагийн өмнө өмнө

Наадмын өдрүүдэд наршилтаас сэргийлээрэй

21 цагийн өмнө өмнө

Г.Занданшатар: Эрчим хүчний салбар өртөг зардлаа бууруулж, үр ашгаа нэмэгдүүлсний дараа үнэ тарифын асуудлыг ярих ёстой

1 өдрийн өмнө өмнө

Эмэгтэй шигшээ баг хэсгийн сүүлийн тоглолтоо Күүкийн арлуудын багтай хийнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Өнөөдрөөс дараах замыг хоёр хоног хааж шинэчилнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Энэ онд хот, нийтийн аж ахуйн салбарт 301 тусгай зориулалтын машин механизмаар парк шинэчлэлт хийнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Ч.Ундрам: Миний зүгээс энэхүү ажилд нэмэлт санал, өөрчлөлт оруулаагүй

1 өдрийн өмнө өмнө

Зургаан цагаан мэнгэтэй улаан нохой өдөр

1 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 28-30 хэм дулаан байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг Ираны багт хожигдлоо

2 өдрийн өмнө өмнө

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар тусгай олимпыг бүх талаар дэмжихээ илэрхийллээ

2 өдрийн өмнө өмнө

Уяачдын наадмын үеэр Үндэсний их баяр наадмын түрүү, үзүүр болон шөвгөрсөн бөхчүүдэд бай шагналыг нь гардууллаа

2 өдрийн өмнө өмнө

128 бөхийн сорьцыг Германд шинжлүүлнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Сагсан бөмбөгийн эмэгтэй баг хоёр дахь тоглолтоо Ираны багтай хийнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр

2 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2 өдрийн өмнө өмнө

“Багахангай-Хөшигийн хөндий” чиглэлийн салбар төмөр зам барих ажлын явцтай танилцлаа

2 өдрийн өмнө өмнө

Н.Нандинхүслэн 19 оноог авч эхний хожлоо байгууллаа

2025-07-14 өмнө

Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ

2025-07-14 өмнө

Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ

2025-07-14 өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарын төрийн айлчлал өндөрлөлөө

САНАЛ БОЛГОХ
2025-07-10 өмнө

ТЦА: Хүй 7 орчмын замаар цааш дамжин өнгөрөх боломжгүй

2025-07-10 өмнө

Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын уяач Б.Гантигийн хүрэн хязаалан түрүүллээ

2025-07-10 өмнө

Үс засуулвал өлзийтэй сайн

2025-07-11 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2025-07-11 өмнө

Хоёр хар мэнгэтэй цагаагчин могой өдөр

2025-07-10 өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-07-12 өмнө

Ж.Энхжаргалан: Иргэд нь наадам харах биш дарга харах гэж ирдэг болоод удаж байна

2025-07-12 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 30-32 хэм дулаан байна

2025-07-10 өмнө

Д.Сүнжид: Хууль тогтоомжийн тухай хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт нь хүний эрхийн үр нөлөөг бүх талаас тооцож судалсан хууль батлагдах боломжийг бий болголоо

2025-07-11 өмнө

Шилдэг бүтээлүүдэд Төрийн шагнал хүртээлээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн 9 хөлт Их цагаан тугийг цэнгүүллээ

2025-07-11 өмнө

Жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд цэцэг өргөж, Их эзэн Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүллээ

2025-07-11 өмнө

Төрийн далбааны өдөрт зориулсан Цэргийн хүндэтгэлийн ёслол боллоо

2025-07-14 өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-07-14 өмнө

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарын төрийн айлчлал өндөрлөлөө

2025-07-12 өмнө

У.Хүрэлсүх: Хархорум хотын бүтээн байгуулалтыг албан ёсоор эхлүүллээ

2025-07-14 өмнө

Тэмээтэй хөшөөний уулзварыг хааж шинэчилнэ

2025-07-14 өмнө

Үс засуулвал сайн нөхөртэй нөхөрлөнө

2025-07-14 өмнө

Бөхийн өргөөний уулзвараас Натурын зам хүртэлх хааж, шинэчилнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

“Багахангай-Хөшигийн хөндий” чиглэлийн салбар төмөр зам барих ажлын явцтай танилцлаа

2 өдрийн өмнө өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 27-29 хэм дулаан байна

2 өдрийн өмнө өмнө

Н.Нандинхүслэн 19 оноог авч эхний хожлоо байгууллаа

2 өдрийн өмнө өмнө

Долоон улаан мэнгэтэй хөхөгчин тахиа өдөр

2025-07-14 өмнө

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч хурдан морины унаач хүүхдүүдэд баяр хүргэж бэлэг гардуулав

2025-07-14 өмнө

Улсын баяр наадмын Үндэсний бөхийн барилдаанд Улсын начин Энхтүвшингийн Батмагнай түрүүллээ

2 өдрийн өмнө өмнө

Туул, Тэрэлж, Хэрлэн гол дагуу хөдөлгөөнт болон завьт эргүүл ажиллаж байна

2025-07-14 өмнө

Монгол Улсын начин, харцага цолны болзол хангасан бөхчүүдэд цол олголоо

2 өдрийн өмнө өмнө

Сагсан бөмбөгийн эмэгтэй баг хоёр дахь тоглолтоо Ираны багтай хийнэ

2 өдрийн өмнө өмнө

Уяачдын наадмын үеэр Үндэсний их баяр наадмын түрүү, үзүүр болон шөвгөрсөн бөхчүүдэд бай шагналыг нь гардууллаа

1 өдрийн өмнө өмнө

Монгол Улсын эмэгтэй шигшээ баг Ираны багт хожигдлоо

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.