• Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Б.Баатарсүх: Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт аандаа мөнгийг “үйлдвэрлэж” эхэлнэ

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Хүнд үйлдвэрийн бодлогын газрын дарга Б.Баатарсүхтэй ярилцлаа.

-Өмнөх Засгийн газар аж  үйлдвэрийн салбарыг  бодлогын хувьд бие даасан байх ёстой хэмээн үзэж, яам байгуулсан. Энэ удаад  Уул уурхайн  яам дэргэдээ авч явахаар боллоо. Хоёр том салбарыг  нэг бодлогоор авч явах нь хэр оновчтой шийдэл вэ. Үүнээс ярилцлагаа эхэлье?  

-Би асуултад тань хариулахаас өмнө хүнд үйлдвэр гэж юуг хэлэх талаархи эхний ойлголтыг өгөх нь зөв байх. Хүнд үйлдвэр гэдэг  нь уул  уурхайн салбарыхны  олборлон  баяжуулсан бүх бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйл явц гэж ойлгож болно. Хүнд үйлдвэрийн салбар  өнгөт болон хар төмөрлөгийн  үйлдвэрүүд, дээрээс нь машины үйлдвэрүүд, химийн хэсэгчилсэн бүлэг  үйлдвэрүүд багтдаг. Үйлдвэрлэлийнх нь процесс хүнд, нарийн түвэгтэй учраас ийн нэрийдсэн хэрэг. 

Эдүгээ  уул уурхай,  хүнд үйлдвэрийн яам гэж нэрлээд уул уурхай яам хүнд үйлдвэрийн салбараа хажууудаа бодлогоор  авч явах болсон нь  хамгийн зөв шийдэл болсон.  Бүх зүйл  гольдролдоо орсон гэж хэлж болно.  Бодлогын хувьд ч асуудлыг   цогцоор нь  шийдэх боломж бүрдсэн. Тодруулж  хэлбэл,  геологи нь урьдчилсан хайгуулынхаа  ажлыг хийж гүйцэтгэснийх нь дараа  уул уурхайн хэлтэс баяжуулсаны эцэст хүнд үйлдвэрийн салбар анхан шатны боловсруулалт хийгдсэн түүхий эдийг бүрэн гүйцэт боловсруулж, эцсийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж, зах зээлд нийлүүлэх учиртай.    

-БНМАУ бас ч гэж хүнд үйлдвэрийн салбар хөгжих суурийг маш сайн тавьсан өгсөн гэж  би хувьдаа боддог. Бодлого боловсруулагчдын хувьд бүх зүйлийг  цоо  шинээр харж  эхлүүлээгүй л болов уу гэж санах юм. Та надтай санал нийлэх үү?  

-Хүнд үйлдвэрийн салбар гэж  юу хэлэх талаар  миний сая өгүүлсэн тодорхойлолтод  нийцсэн үйлдвэрүүд гээд харахаар Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэр, Эрдэнэтийн уулын баяжуулах үйлдвэрийг нэрлэж болно. Эдүгээ  Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэрийг өргөтгөж байгаа.   Бусдынх нь тухайд боловсруулах  жижиг, дунд үйлдвэрүүд шүү дээ. Арматур, зэс хайлуулах гэх мэтийн жижиг хэд хэдэн үйлдвэр бий, уг нь.

Хүнд үйлдвэрийг дотор нь металл ба металл бус гэж хоёр хуваадаг. Металл бус гэдэгт  цементийн болоод барилгын материалын   үйлдвэрүүд хамааралтай. Түүнчлэн  газрын  тос, нүүрс,  химийн үйлдвэр нь  металл буст хамрагдах учиртай гээд ойлгох хэрэгтэй.  Монгол Улс  газрын тос, нүүрс-химийн салбарт их хожуу хөл тавьж байгаа юм. Цоо  шинэ салбар.  Харин металлургийн салбарт  бол бага зэрэг туршлагатай. 

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр ашиглалтад ороод хэдэн жил болж байгаа билээ. Тэр хэрээр туршлага хуримтуулсан гэж хэлж болох байх. Зэс хайлуулах, баяжуулах чиглэлд уулын баяжуулах  “Эрдэнэт” үйлдвэрийг түшиглэсэн “ Эрдмин”, “Ачит эх” гэх  зэсийн баяжмалаас катодын зэс гаргаж авдаг жижиг үйлдвэрүүд бий.  Хар металлургын тухайд ч  ялгаагүй Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэрээ түшиглэдэг.

Боловсон хүчний бааз суурийн  хувьд ч боломжийн,  Орхон аймагт гэхэд л  Ш.Отгонбилэгийн нэрэмжит Техникийн их сургууль, Дарханы  Техникийн их сургуульд  тус тус  мэргэжлийн  боловсон хүчнээ бэлтгэдэг. Тэгэхээр  бид бүхнийг шинээр эхлүүлсэн  бус хуучин байсан, бий болгосон бааз сууриа түшиглэж хүнд үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлж байгаа хэрэг. Ер нь хүнд үйлдвэрийн салбарыг  мөнгө үйлдвэрлэдэг машинтай дүйцүүлж  болох юм.

-Монгол Улс хүнд үйлдвэрийн салбарт ямар бодлого баримталж байна вэ?

-Өмнөх Засгийн газар 2014 оны арванхоёрдугаар сард  Аж үйлдвэрийн яамыг байгуулж,  яам байгуулагдсантай холбогдуулан 2015 оны зургадугаар сарын 15 өдрийн УИХ-ын 62 дугаар тогтоолыг үндэслэн  төрөөс  аж үйлдвэрийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичгийг боловсруулсан  байдаг.

Түүнчлэн бодлогыг хэрэгжүүлэх үүднээс  2015 оны арваннэгдүгээр сард дунд хугацааны стратеги хөтөлбөрөө  баталсан.Энэхүү  стратеги хөтөлбөрт  Монгол Улсыг  үйлдвэржсэн орон болох талаархи  бодлогыг  нэлээн сайн  тусгаж өгсөн байдаг.  Тухайлбал, Монгол Улс зэсийн баяжмал  хайлуулах үйлдвэртэй болохоор  төлөвлөж, түүнийгээ ажил хэрэг болгон  2015 онд  Хэнтийн  Бор-Өндөрт зэсийн баяжмал  хайгуулах үйлдвэр байгуулах  тухай Засгийн газрын тогтоол гарсан.

Энэ нь шинэ цагийн Монгол Улс хүнд үйлдвэрийн салбарыг бодлогоор хөгжүүлэхийн эхлэл тавигдахын үндэс болсон  гэж хэлж  болно.  Тэр ч утгаараа шинэ Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт  “Газрын тосны олборлолтыг тогтвортой нэмэгдүүлэн, газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулна. Зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх, үйлдвэр байгуулах ажлыг дэмжиж ажиллана. 

Дархан, Сэлэнгийн бүсэд хар төмөрлөгийн цогцолбор байгуулах нөхцлийг бүрдүүлнэ, Нүүрс угаах, гүн боловсруулах үйлдвэр болон нүүрсний нийлэг хийн үйлдвэр байгуулахыг бодлогоор дэмжинэ. Шингэрүүлсэн түлш, шатах тослох материалын  үйлдвэр байгуулах ажлыг бодлогоор  дэмжинэ” гээд  заасан байгаа.  Оюутолгой, Цагаан суварга, Эрдэнэт  үйлдвэрээ түшиглээд зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх  үйлдвэр барья. Эхний ээлжинд жилд  520 мянган тонн зэсийн баяжмал боловсруулж, 120 мянган тонн катодын  зэс үйлдвэрлэх үйлдвэр барихаар төлөвлөсөн.  Нөгөөтэйгүүр, Монгол Улс дотоодын хэрэгцээгээ хангаад байхуйц газрын тосны баялаг нөөцтэй.

Газрын тосны хайгуулын ажил, газрын тосны олборлолт  жилээс жилд нэмэгдэж,  жилдээ 1.5 сая тонн газрын тос олборлодог болсон.  Үүнийгээ  ашиглаад   газрын тос боловсруулах үйлдвэр барьж, ашиглалтад оруулах бодлого баримталж буй. Дээрээс нь манайх нүүрсний асар их нөөцтэй орон. Нүүрсээ хийжүүлээд нийлэг хий гэж нэрлэж байгаа сентитик  газ үйлдвэрлэн  утаанаасаа бүрэн ангижрах боломжтой.  Үр дүн нь юу гэхээр Монгол Улс нэгдүгээрт,  хүнд үйлдвэртэй, хоёрдугаарт, байгаль орчинд таатай аюулгүй орон болох юм.

Ирэх дөрвөн жилд  багтааж газрын тос боловсруулах   үйлдвэрийг  барихаар төлөвлөсөн. Дээр нь хар төмөрлөгийнхөө үйлдвэрийг түшиглээд Дархан, Сэлэнгийн  бүсэд төмөрлөгийн цогцолбор үйлдвэр байгуулахаар болж, бэлтгэл ажилдаа орцгоосон. Тэгэхээр  хар металлургийн чиглэлд том  цогцолбор үйлдвэртэй, өнгөт металлургийн чиглэлд  зэсийн үйлдвэртэй, газрын тос боловсруулах чиглэлдээ газрын тосны үйлдвэртэй, нүүрс- химийн чиглэлд  нүүрснээс  хий гаргаж авах  ийм  цогцолбор бүхий  үйлдвэрүүдийг  барьж, хүнд үйлдвэрийн салбарыг ойрын үед  эдийн засгийн эргэлтэд оруулна гэж ойлгож болно.

-Үнэнийг хэлэхэд, манайх хүнд үйлдвэр барих нь бүү хэл, эдийн засгийн чадавхитай улс. Тиймээс  гадны хөрөнгө оруулагчдыг найр тавьж угтах биз. Тэдэнд үзүүлэх ТЭЗҮ нь  бий юу.  Одоогийн байдлаар аль нэг үйлдвэрт хөрөнгө оруулах хүсэлтээ ирүүлсэн орон, компани байна уу?

-Миний  сая дурдсан  үйлдвэрүүдийн ТЭЗҮ  урьдчилсан байдлаар боловсруулагдсан байгаа. Урьдчилсан гэдэг нь манай улсын Засгийн газрын захиалгаар, Дэлхийн   банкны санхүүжилтээр хийгдсэн  төслүүд юм.  Мөн  дуусаагүй төслүүд ч бий.  Урьдчилсан байдлаар хийгдсэн ТЭЗҮ-г үндэслэж, техникийнхээ даалгаврыг  хийлгээд цааш  үргэлжлүүлээд  үйлдвэрүүдээ барьж,  ашиглалтад оруулах  төлөвлөгөөтэй.  Хөрөнгө оруулагчийг татах тухайд   Монгол Улс байршлаа сонгоод тендэрээ зарлаад эхлэх үед хөрөнгө оруулалтаа хийгээд хамтарсан  эсвэл дангаараа эзэмшээд явах боломж, бололцоо бүрдэнэ гэж ойлгож болно.

-Хүнд үйлдвэрийн салбарыг сонирхох гадны хөрөнгө оруулагчид юун түрүүнд  хууль, эрхзүйн орчин нь хэр боловсронгуй юм, бодлого нь тогтвортой байж чадаж байна уу гэдгийг л судлах байх?

-Бид гадны  хөрөнгө оруулагчдыг урин  дуудах, татах чиглэлээр нэлээд зүйлийг санаж, сэдэж ажиллах учиртай.  Ажиллаж  ч байна.  Саяхан болж өнгөрсөн уул уурхайн салбарын  чуулга  уулзалт дээр Монгол Улсын уул уурхайн салбарын хууль эрх зүйн орчин харьцангуй сайжирсан хэмээн дүгнэцгээсэн.  Шинэ Засгийн газар гадны хөрөнгө оруулагчдыг дэмжиж, тэдэнд татварын таатай нөхцлүүдийг   санал болгож буй.

-Эхний үйлдвэр хэзээ ашиглалтад орохоор төлөвлөж байгаа вэ. Үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ гаргах зах зээлээ хэчнээн орноор төсөөлж байгаа бол?  

-Юун түрүүнд байгаа нөөц боломжоо ашиглаад газрын тосны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйлдвэрээ барихаар төлөвлөж байгаа.  Түүхий эд нь ч  манайд хангалттай.  Боловсруулах үйлдвэртэй болж гэмээнэ дотоодын зах зээлээ бүрэн хангах бололцоотой.   Төслийн гүйцэтгэл төлөвлөгөөний дагуу явбал  2-2.5 жилд багтан үйлдвэр ашиглалтад  орж,  2020 оноос  газрын тосны бүтээгдэхүүнийг дотоодоосоо хангах нөхцөл бүрдэнэ.  Дашрамд өгүүлэхэд,  Монгол Улс газрын тосны бүтээгдэхүүний хэрэглээндээ  жилд 1.5 тэрбум ам.доллар зарцуулж, тэр их мөнгө дандаа гадагшаа урссан  байдаг. 

Тэгэхээр импортыг  зогсоож,  гадагшаа урсдаг валют   дотооддоо эргэлдэхээр эдийн засагт сайнаар нөлөөлөх нь ойлгомжтой.  Зэс хайлуулах үйлдвэрийн хувьд ойролцоогоор дөрвөн жилийн хугацаанд баригдана. ТЭЗҮ-ийг нь боловсруулахдаа уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийг  түшиглэсэн агаад  “Эрдэнэт” үйлдвэр өөрсдөө ажлын даалгаврыг нь  өгсөн юм билээ.  Үүний дагуу ТЭЗҮ нь боловсруулагдсан.  Үйлдвэр ашиглалтад ормоц л катодын зэсийг гадагшаа экспортлох юм. Жилд  120 мянган тонн цэвэр катодын зэс үйлдвэрлэж, олон улсын  зах зээлд гаргана гэсэн үг.

Нүүрсний хувьд түрүүн хэлсэнчлэн нүүрсээ хийжүүлж гаргаж авсан хийн түлшээ   эхний ээлжинд дотооддоо хэрэглэнэ.  Энэ их утааг байхгүй болгоно. Энэ нь  макро түвшиндээ ч,  эдийн засгийн хувьд ч ашигтай шүү дээ. Ийм төслүүд байна. Хар төмөрлөгийн үйлдвэр бүрэн утгаараа ажиллаж эхэлснээр жилд  500 мянган тонн ангижруулсан төмөр, 300 мянган тонн  цувимал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх юм.  Энэ төсөл хэрэгжээд эхлэхээр мөн л дотоодынхоо зах зээлийг  эхний  ээлжинд хангана гэсэн зорилттой.  

-Хүнд үйлдвэрийн салбарт боловсон хүчний хангамж хүрэлцээ ямар байдаг вэ?

-Боловсон хүчний хувьд тааруу,  нарийн мэргэшсэн мэргэжилтнүүд цөөхөн.  Үйлдвэрүүд баригдаж байх явцад боловсон хүчнээ сургаж авна гэсэн зорилго тавьж байгаа. Ажлын байруудыг шинээр  бий болгоно. Боловсон хүчнээ сургаж авна. Энэ бүх асуудлуудыг  цогцоор нь шийднэ гэж ойлгож болно.

-Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт  Монгол Улсын эдийн засаг ингэж сэргэнэ гэсэн төсөөлөл бий л байх, ТЭЗҮ-д. Зөвхөн тойм тоон үзүүлэлтээсээ дурдвал?

-Хүнд үйлдвэрлэл  өөрөө асар  их хэмжээний хөрөнгө шаардаж байж хөл дээрээ босдог салбар. Тэр хэрээр хөрөнгө оруулалтаа нөхөх ажил нь  нэлээд урт хугацаанд үргэлжилдэг онцлогтой.  Бидний төсөөлж харж буйгаар бол газрын тос боловсруулах үйлдвэр эхлээд улсын эдийн засагт  ашиг тусаа өгөх учиртай.  

Урьдчилсан байдлаар, 230-аас дээш сая ам.долларын татварыг төвлөрүүлнэ гэж тооцож байна. Ойролцоогоор 600-700 хүн ажлын  шинэ байраар хангагдана. Нүүрснээс байгалийн хий  гаргаж авах төсөл гэхэд улсын  төсөвт жилд  100 гаруй сая ам.долларыг  төвлөрүүлдэг болох юм. Мөн 1000 орчим хүн ажлын байраар хангагдана. Зэс баяжуулах үйлдвэр татвараар  жилд 12.8 сая ам.доллар  улсын төсөвт төвлөрүүлж,  800-гаад ажлын байр бий болно гэсэн урьдчилсан төсөөлөл байна. Энэ бүхэн  зөвхөн төсөөлөл  гэдгийг ойлгоорой.

-Сөрөг  асуулт байж мэднэ. Бидний мөнхийн хоёр хөрш маань  дэлхийн хүнд үйлдвэрийн акулууд. Тиймээс тэдний дунд орших Монгол Улсад  хүнд үйлдвэрийн салбарыг  дэлхийтэй өрсөлдөхүйц хэмжээнд хөгжүүлэх шаардлага байгаа юм уу. Зах зээлээ яаж тодорхойлж байгаа юм бол. Эсвэл манай түүхий эдийн чанар  хоёр хөршөөс илүү юм уу?   

-Гуравдагч зах зээлийн хувьд  хүндрэлтэй зүйл бий. Яагаад гэхээр бид чинь дэд бүтцээ ч сайн барьж байгуулж чадаагүй  байгаа шүү дээ.  Цашид энэ чигээрээ урсаад байж болохгүй. Төмөр замын асуудлуудаа ойрын үед  шийдэнэ.  Төмөр замтай болсноор бүтээгдэхүүнээ  далайн боомтонд хүргэх цаашлаад гуравдагч зах зээл рүү хөл тавих нөхцөл бүрдэнэ.

Хоёр аварга том гүрний дунд оршдог юм чинь гээд тэдний түүхий эдийн бааз маягаар явна гэвэл өрөөсгөл ойлголт. Тиймээс өөрсдийнхөө  олборлосон түүхий эдээ  боловсруулаад  дээр өгүүлсэнчлэн  хүнд үйлдвэр гэх  мөнгөний машинаа ажилд оруулаад  эхэлбэл, олон зүйлд санаа зовохгүй болно.  Өнөөг хүртэл Монгол Улс   цаг үргэлж түүхий эд бэлтгэдэг орон байлаа шүү дээ. Ийм байж  таарахгүй. Ялангуяа,  хар болон өнгөт төмөрлөгийн үйлдвэрлэл цаашлаад  полиметаллын  чиглэлд боловсруулах үйлдвэрийг яаралтай ашиглалтад оруулах  нь зүйтэй. Мөн стратегийн бүтээгдэхүүн болох газрын тос боловсруулах үйлдвэрээ зайлшгүй дотооддоо боловсруулах  шаардлага тулгарч буй. Түүнчлэн  ард түмэн, байгаль орчноо бодоод ч тэр  түүхий нүүрс шатаадаг тэр байдлаасаа  салж, хийн түлшийг ахуйдаа ашиглаж сурах цаг болсон. Тэр утгаараа нүүрс, химийн үйлдвэрийг  барьж ашиглалтад оруулах ажлыг төр  бодлогоор дэмжиж ирсэн. 

    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ


МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Хүүхэд асрах чөлөөтэй байх хугацаандаа ипотекийн зээлийн хамтран зээлдэгчээр хамрагдах боломжтой юу
Орон сууцны ипотекийн зээл МИК-рүү хэрхэн шилждэг вэ?
“Ашид Капитал Ассет ТЗК” ХХК-ийн хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн арилжаа нээгдлээ
"Орон сууцны ипотекийн зээл" МИК-рүү шилжээгүй байхад ажлаа солих боломжтой юу



Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





  • Эхлэл
  • Цаг агаар
  • Валют ханш
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Үзэл бодол
  • Спорт
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • Энтертайнмэнт
  • Зурхай



Б.Баатарсүх: Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт аандаа мөнгийг “үйлдвэрлэж” эхэлнэ

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Хүнд үйлдвэрийн бодлогын газрын дарга Б.Баатарсүхтэй ярилцлаа.

-Өмнөх Засгийн газар аж  үйлдвэрийн салбарыг  бодлогын хувьд бие даасан байх ёстой хэмээн үзэж, яам байгуулсан. Энэ удаад  Уул уурхайн  яам дэргэдээ авч явахаар боллоо. Хоёр том салбарыг  нэг бодлогоор авч явах нь хэр оновчтой шийдэл вэ. Үүнээс ярилцлагаа эхэлье?  

-Би асуултад тань хариулахаас өмнө хүнд үйлдвэр гэж юуг хэлэх талаархи эхний ойлголтыг өгөх нь зөв байх. Хүнд үйлдвэр гэдэг  нь уул  уурхайн салбарыхны  олборлон  баяжуулсан бүх бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйл явц гэж ойлгож болно. Хүнд үйлдвэрийн салбар  өнгөт болон хар төмөрлөгийн  үйлдвэрүүд, дээрээс нь машины үйлдвэрүүд, химийн хэсэгчилсэн бүлэг  үйлдвэрүүд багтдаг. Үйлдвэрлэлийнх нь процесс хүнд, нарийн түвэгтэй учраас ийн нэрийдсэн хэрэг. 

Эдүгээ  уул уурхай,  хүнд үйлдвэрийн яам гэж нэрлээд уул уурхай яам хүнд үйлдвэрийн салбараа хажууудаа бодлогоор  авч явах болсон нь  хамгийн зөв шийдэл болсон.  Бүх зүйл  гольдролдоо орсон гэж хэлж болно.  Бодлогын хувьд ч асуудлыг   цогцоор нь  шийдэх боломж бүрдсэн. Тодруулж  хэлбэл,  геологи нь урьдчилсан хайгуулынхаа  ажлыг хийж гүйцэтгэснийх нь дараа  уул уурхайн хэлтэс баяжуулсаны эцэст хүнд үйлдвэрийн салбар анхан шатны боловсруулалт хийгдсэн түүхий эдийг бүрэн гүйцэт боловсруулж, эцсийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж, зах зээлд нийлүүлэх учиртай.    

-БНМАУ бас ч гэж хүнд үйлдвэрийн салбар хөгжих суурийг маш сайн тавьсан өгсөн гэж  би хувьдаа боддог. Бодлого боловсруулагчдын хувьд бүх зүйлийг  цоо  шинээр харж  эхлүүлээгүй л болов уу гэж санах юм. Та надтай санал нийлэх үү?  

-Хүнд үйлдвэрийн салбар гэж  юу хэлэх талаар  миний сая өгүүлсэн тодорхойлолтод  нийцсэн үйлдвэрүүд гээд харахаар Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэр, Эрдэнэтийн уулын баяжуулах үйлдвэрийг нэрлэж болно. Эдүгээ  Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэрийг өргөтгөж байгаа.   Бусдынх нь тухайд боловсруулах  жижиг, дунд үйлдвэрүүд шүү дээ. Арматур, зэс хайлуулах гэх мэтийн жижиг хэд хэдэн үйлдвэр бий, уг нь.

Хүнд үйлдвэрийг дотор нь металл ба металл бус гэж хоёр хуваадаг. Металл бус гэдэгт  цементийн болоод барилгын материалын   үйлдвэрүүд хамааралтай. Түүнчлэн  газрын  тос, нүүрс,  химийн үйлдвэр нь  металл буст хамрагдах учиртай гээд ойлгох хэрэгтэй.  Монгол Улс  газрын тос, нүүрс-химийн салбарт их хожуу хөл тавьж байгаа юм. Цоо  шинэ салбар.  Харин металлургийн салбарт  бол бага зэрэг туршлагатай. 

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр ашиглалтад ороод хэдэн жил болж байгаа билээ. Тэр хэрээр туршлага хуримтуулсан гэж хэлж болох байх. Зэс хайлуулах, баяжуулах чиглэлд уулын баяжуулах  “Эрдэнэт” үйлдвэрийг түшиглэсэн “ Эрдмин”, “Ачит эх” гэх  зэсийн баяжмалаас катодын зэс гаргаж авдаг жижиг үйлдвэрүүд бий.  Хар металлургын тухайд ч  ялгаагүй Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэрээ түшиглэдэг.

Боловсон хүчний бааз суурийн  хувьд ч боломжийн,  Орхон аймагт гэхэд л  Ш.Отгонбилэгийн нэрэмжит Техникийн их сургууль, Дарханы  Техникийн их сургуульд  тус тус  мэргэжлийн  боловсон хүчнээ бэлтгэдэг. Тэгэхээр  бид бүхнийг шинээр эхлүүлсэн  бус хуучин байсан, бий болгосон бааз сууриа түшиглэж хүнд үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлж байгаа хэрэг. Ер нь хүнд үйлдвэрийн салбарыг  мөнгө үйлдвэрлэдэг машинтай дүйцүүлж  болох юм.

-Монгол Улс хүнд үйлдвэрийн салбарт ямар бодлого баримталж байна вэ?

-Өмнөх Засгийн газар 2014 оны арванхоёрдугаар сард  Аж үйлдвэрийн яамыг байгуулж,  яам байгуулагдсантай холбогдуулан 2015 оны зургадугаар сарын 15 өдрийн УИХ-ын 62 дугаар тогтоолыг үндэслэн  төрөөс  аж үйлдвэрийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичгийг боловсруулсан  байдаг.

Түүнчлэн бодлогыг хэрэгжүүлэх үүднээс  2015 оны арваннэгдүгээр сард дунд хугацааны стратеги хөтөлбөрөө  баталсан.Энэхүү  стратеги хөтөлбөрт  Монгол Улсыг  үйлдвэржсэн орон болох талаархи  бодлогыг  нэлээн сайн  тусгаж өгсөн байдаг.  Тухайлбал, Монгол Улс зэсийн баяжмал  хайлуулах үйлдвэртэй болохоор  төлөвлөж, түүнийгээ ажил хэрэг болгон  2015 онд  Хэнтийн  Бор-Өндөрт зэсийн баяжмал  хайгуулах үйлдвэр байгуулах  тухай Засгийн газрын тогтоол гарсан.

Энэ нь шинэ цагийн Монгол Улс хүнд үйлдвэрийн салбарыг бодлогоор хөгжүүлэхийн эхлэл тавигдахын үндэс болсон  гэж хэлж  болно.  Тэр ч утгаараа шинэ Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт  “Газрын тосны олборлолтыг тогтвортой нэмэгдүүлэн, газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулна. Зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх, үйлдвэр байгуулах ажлыг дэмжиж ажиллана. 

Дархан, Сэлэнгийн бүсэд хар төмөрлөгийн цогцолбор байгуулах нөхцлийг бүрдүүлнэ, Нүүрс угаах, гүн боловсруулах үйлдвэр болон нүүрсний нийлэг хийн үйлдвэр байгуулахыг бодлогоор дэмжинэ. Шингэрүүлсэн түлш, шатах тослох материалын  үйлдвэр байгуулах ажлыг бодлогоор  дэмжинэ” гээд  заасан байгаа.  Оюутолгой, Цагаан суварга, Эрдэнэт  үйлдвэрээ түшиглээд зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх  үйлдвэр барья. Эхний ээлжинд жилд  520 мянган тонн зэсийн баяжмал боловсруулж, 120 мянган тонн катодын  зэс үйлдвэрлэх үйлдвэр барихаар төлөвлөсөн.  Нөгөөтэйгүүр, Монгол Улс дотоодын хэрэгцээгээ хангаад байхуйц газрын тосны баялаг нөөцтэй.

Газрын тосны хайгуулын ажил, газрын тосны олборлолт  жилээс жилд нэмэгдэж,  жилдээ 1.5 сая тонн газрын тос олборлодог болсон.  Үүнийгээ  ашиглаад   газрын тос боловсруулах үйлдвэр барьж, ашиглалтад оруулах бодлого баримталж буй. Дээрээс нь манайх нүүрсний асар их нөөцтэй орон. Нүүрсээ хийжүүлээд нийлэг хий гэж нэрлэж байгаа сентитик  газ үйлдвэрлэн  утаанаасаа бүрэн ангижрах боломжтой.  Үр дүн нь юу гэхээр Монгол Улс нэгдүгээрт,  хүнд үйлдвэртэй, хоёрдугаарт, байгаль орчинд таатай аюулгүй орон болох юм.

Ирэх дөрвөн жилд  багтааж газрын тос боловсруулах   үйлдвэрийг  барихаар төлөвлөсөн. Дээр нь хар төмөрлөгийнхөө үйлдвэрийг түшиглээд Дархан, Сэлэнгийн  бүсэд төмөрлөгийн цогцолбор үйлдвэр байгуулахаар болж, бэлтгэл ажилдаа орцгоосон. Тэгэхээр  хар металлургийн чиглэлд том  цогцолбор үйлдвэртэй, өнгөт металлургийн чиглэлд  зэсийн үйлдвэртэй, газрын тос боловсруулах чиглэлдээ газрын тосны үйлдвэртэй, нүүрс- химийн чиглэлд  нүүрснээс  хий гаргаж авах  ийм  цогцолбор бүхий  үйлдвэрүүдийг  барьж, хүнд үйлдвэрийн салбарыг ойрын үед  эдийн засгийн эргэлтэд оруулна гэж ойлгож болно.

-Үнэнийг хэлэхэд, манайх хүнд үйлдвэр барих нь бүү хэл, эдийн засгийн чадавхитай улс. Тиймээс  гадны хөрөнгө оруулагчдыг найр тавьж угтах биз. Тэдэнд үзүүлэх ТЭЗҮ нь  бий юу.  Одоогийн байдлаар аль нэг үйлдвэрт хөрөнгө оруулах хүсэлтээ ирүүлсэн орон, компани байна уу?

-Миний  сая дурдсан  үйлдвэрүүдийн ТЭЗҮ  урьдчилсан байдлаар боловсруулагдсан байгаа. Урьдчилсан гэдэг нь манай улсын Засгийн газрын захиалгаар, Дэлхийн   банкны санхүүжилтээр хийгдсэн  төслүүд юм.  Мөн  дуусаагүй төслүүд ч бий.  Урьдчилсан байдлаар хийгдсэн ТЭЗҮ-г үндэслэж, техникийнхээ даалгаврыг  хийлгээд цааш  үргэлжлүүлээд  үйлдвэрүүдээ барьж,  ашиглалтад оруулах  төлөвлөгөөтэй.  Хөрөнгө оруулагчийг татах тухайд   Монгол Улс байршлаа сонгоод тендэрээ зарлаад эхлэх үед хөрөнгө оруулалтаа хийгээд хамтарсан  эсвэл дангаараа эзэмшээд явах боломж, бололцоо бүрдэнэ гэж ойлгож болно.

-Хүнд үйлдвэрийн салбарыг сонирхох гадны хөрөнгө оруулагчид юун түрүүнд  хууль, эрхзүйн орчин нь хэр боловсронгуй юм, бодлого нь тогтвортой байж чадаж байна уу гэдгийг л судлах байх?

-Бид гадны  хөрөнгө оруулагчдыг урин  дуудах, татах чиглэлээр нэлээд зүйлийг санаж, сэдэж ажиллах учиртай.  Ажиллаж  ч байна.  Саяхан болж өнгөрсөн уул уурхайн салбарын  чуулга  уулзалт дээр Монгол Улсын уул уурхайн салбарын хууль эрх зүйн орчин харьцангуй сайжирсан хэмээн дүгнэцгээсэн.  Шинэ Засгийн газар гадны хөрөнгө оруулагчдыг дэмжиж, тэдэнд татварын таатай нөхцлүүдийг   санал болгож буй.

-Эхний үйлдвэр хэзээ ашиглалтад орохоор төлөвлөж байгаа вэ. Үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ гаргах зах зээлээ хэчнээн орноор төсөөлж байгаа бол?  

-Юун түрүүнд байгаа нөөц боломжоо ашиглаад газрын тосны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйлдвэрээ барихаар төлөвлөж байгаа.  Түүхий эд нь ч  манайд хангалттай.  Боловсруулах үйлдвэртэй болж гэмээнэ дотоодын зах зээлээ бүрэн хангах бололцоотой.   Төслийн гүйцэтгэл төлөвлөгөөний дагуу явбал  2-2.5 жилд багтан үйлдвэр ашиглалтад  орж,  2020 оноос  газрын тосны бүтээгдэхүүнийг дотоодоосоо хангах нөхцөл бүрдэнэ.  Дашрамд өгүүлэхэд,  Монгол Улс газрын тосны бүтээгдэхүүний хэрэглээндээ  жилд 1.5 тэрбум ам.доллар зарцуулж, тэр их мөнгө дандаа гадагшаа урссан  байдаг. 

Тэгэхээр импортыг  зогсоож,  гадагшаа урсдаг валют   дотооддоо эргэлдэхээр эдийн засагт сайнаар нөлөөлөх нь ойлгомжтой.  Зэс хайлуулах үйлдвэрийн хувьд ойролцоогоор дөрвөн жилийн хугацаанд баригдана. ТЭЗҮ-ийг нь боловсруулахдаа уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийг  түшиглэсэн агаад  “Эрдэнэт” үйлдвэр өөрсдөө ажлын даалгаврыг нь  өгсөн юм билээ.  Үүний дагуу ТЭЗҮ нь боловсруулагдсан.  Үйлдвэр ашиглалтад ормоц л катодын зэсийг гадагшаа экспортлох юм. Жилд  120 мянган тонн цэвэр катодын зэс үйлдвэрлэж, олон улсын  зах зээлд гаргана гэсэн үг.

Нүүрсний хувьд түрүүн хэлсэнчлэн нүүрсээ хийжүүлж гаргаж авсан хийн түлшээ   эхний ээлжинд дотооддоо хэрэглэнэ.  Энэ их утааг байхгүй болгоно. Энэ нь  макро түвшиндээ ч,  эдийн засгийн хувьд ч ашигтай шүү дээ. Ийм төслүүд байна. Хар төмөрлөгийн үйлдвэр бүрэн утгаараа ажиллаж эхэлснээр жилд  500 мянган тонн ангижруулсан төмөр, 300 мянган тонн  цувимал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх юм.  Энэ төсөл хэрэгжээд эхлэхээр мөн л дотоодынхоо зах зээлийг  эхний  ээлжинд хангана гэсэн зорилттой.  

-Хүнд үйлдвэрийн салбарт боловсон хүчний хангамж хүрэлцээ ямар байдаг вэ?

-Боловсон хүчний хувьд тааруу,  нарийн мэргэшсэн мэргэжилтнүүд цөөхөн.  Үйлдвэрүүд баригдаж байх явцад боловсон хүчнээ сургаж авна гэсэн зорилго тавьж байгаа. Ажлын байруудыг шинээр  бий болгоно. Боловсон хүчнээ сургаж авна. Энэ бүх асуудлуудыг  цогцоор нь шийднэ гэж ойлгож болно.

-Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт  Монгол Улсын эдийн засаг ингэж сэргэнэ гэсэн төсөөлөл бий л байх, ТЭЗҮ-д. Зөвхөн тойм тоон үзүүлэлтээсээ дурдвал?

-Хүнд үйлдвэрлэл  өөрөө асар  их хэмжээний хөрөнгө шаардаж байж хөл дээрээ босдог салбар. Тэр хэрээр хөрөнгө оруулалтаа нөхөх ажил нь  нэлээд урт хугацаанд үргэлжилдэг онцлогтой.  Бидний төсөөлж харж буйгаар бол газрын тос боловсруулах үйлдвэр эхлээд улсын эдийн засагт  ашиг тусаа өгөх учиртай.  

Урьдчилсан байдлаар, 230-аас дээш сая ам.долларын татварыг төвлөрүүлнэ гэж тооцож байна. Ойролцоогоор 600-700 хүн ажлын  шинэ байраар хангагдана. Нүүрснээс байгалийн хий  гаргаж авах төсөл гэхэд улсын  төсөвт жилд  100 гаруй сая ам.долларыг  төвлөрүүлдэг болох юм. Мөн 1000 орчим хүн ажлын байраар хангагдана. Зэс баяжуулах үйлдвэр татвараар  жилд 12.8 сая ам.доллар  улсын төсөвт төвлөрүүлж,  800-гаад ажлын байр бий болно гэсэн урьдчилсан төсөөлөл байна. Энэ бүхэн  зөвхөн төсөөлөл  гэдгийг ойлгоорой.

-Сөрөг  асуулт байж мэднэ. Бидний мөнхийн хоёр хөрш маань  дэлхийн хүнд үйлдвэрийн акулууд. Тиймээс тэдний дунд орших Монгол Улсад  хүнд үйлдвэрийн салбарыг  дэлхийтэй өрсөлдөхүйц хэмжээнд хөгжүүлэх шаардлага байгаа юм уу. Зах зээлээ яаж тодорхойлж байгаа юм бол. Эсвэл манай түүхий эдийн чанар  хоёр хөршөөс илүү юм уу?   

-Гуравдагч зах зээлийн хувьд  хүндрэлтэй зүйл бий. Яагаад гэхээр бид чинь дэд бүтцээ ч сайн барьж байгуулж чадаагүй  байгаа шүү дээ.  Цашид энэ чигээрээ урсаад байж болохгүй. Төмөр замын асуудлуудаа ойрын үед  шийдэнэ.  Төмөр замтай болсноор бүтээгдэхүүнээ  далайн боомтонд хүргэх цаашлаад гуравдагч зах зээл рүү хөл тавих нөхцөл бүрдэнэ.

Хоёр аварга том гүрний дунд оршдог юм чинь гээд тэдний түүхий эдийн бааз маягаар явна гэвэл өрөөсгөл ойлголт. Тиймээс өөрсдийнхөө  олборлосон түүхий эдээ  боловсруулаад  дээр өгүүлсэнчлэн  хүнд үйлдвэр гэх  мөнгөний машинаа ажилд оруулаад  эхэлбэл, олон зүйлд санаа зовохгүй болно.  Өнөөг хүртэл Монгол Улс   цаг үргэлж түүхий эд бэлтгэдэг орон байлаа шүү дээ. Ийм байж  таарахгүй. Ялангуяа,  хар болон өнгөт төмөрлөгийн үйлдвэрлэл цаашлаад  полиметаллын  чиглэлд боловсруулах үйлдвэрийг яаралтай ашиглалтад оруулах  нь зүйтэй. Мөн стратегийн бүтээгдэхүүн болох газрын тос боловсруулах үйлдвэрээ зайлшгүй дотооддоо боловсруулах  шаардлага тулгарч буй. Түүнчлэн  ард түмэн, байгаль орчноо бодоод ч тэр  түүхий нүүрс шатаадаг тэр байдлаасаа  салж, хийн түлшийг ахуйдаа ашиглаж сурах цаг болсон. Тэр утгаараа нүүрс, химийн үйлдвэрийг  барьж ашиглалтад оруулах ажлыг төр  бодлогоор дэмжиж ирсэн. 



МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ


Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих

Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.





Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Үзэл бодол Спорт Нийгэм Дэлхий Энтертайнмэнт Зурхай
  • Нийтлэл
  • •
  • Ярилцлага
  • •
  • Сурвалжлага
  • •
  • Азийн АШТ
  • •
  • Фото мэдээ
  • •
  • Оддын амьдрал
БҮХ СЭДЭВ
  • •Нийслэл
  • •Засгийн газар
  • •Сэрэмжлүүлэг
  • •Эрүүл мэнд
  • •Чуулган
  • •Гэмт хэрэг
  • •ММ-ын тодруулга
  • •Ярилцлага
  • •E-Sport
  • •Нийтлэл
  • •Ипотекийн зээл
  • •Ерөнхийлөгч
  • •Уул уурхай
  • •Кино, театр
  • •Улсын Онцгой Комисс
ХУРААХ
Солонгосын хойг “дайны бэлэн...
Лукаку гурван гоол оруулж,...

Б.Баатарсүх: Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт аандаа мөнгийг “үйлдвэрлэж” эхэлнэ

Чулуунцэцэг 2016-09-13
    ХУВААЛЦАХ ЖИРГЭХ
Б.Баатарсүх: Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт аандаа мөнгийг “үйлдвэрлэж” эхэлнэ

Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамны Хүнд үйлдвэрийн бодлогын газрын дарга Б.Баатарсүхтэй ярилцлаа.

-Өмнөх Засгийн газар аж  үйлдвэрийн салбарыг  бодлогын хувьд бие даасан байх ёстой хэмээн үзэж, яам байгуулсан. Энэ удаад  Уул уурхайн  яам дэргэдээ авч явахаар боллоо. Хоёр том салбарыг  нэг бодлогоор авч явах нь хэр оновчтой шийдэл вэ. Үүнээс ярилцлагаа эхэлье?  

-Би асуултад тань хариулахаас өмнө хүнд үйлдвэр гэж юуг хэлэх талаархи эхний ойлголтыг өгөх нь зөв байх. Хүнд үйлдвэр гэдэг  нь уул  уурхайн салбарыхны  олборлон  баяжуулсан бүх бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйл явц гэж ойлгож болно. Хүнд үйлдвэрийн салбар  өнгөт болон хар төмөрлөгийн  үйлдвэрүүд, дээрээс нь машины үйлдвэрүүд, химийн хэсэгчилсэн бүлэг  үйлдвэрүүд багтдаг. Үйлдвэрлэлийнх нь процесс хүнд, нарийн түвэгтэй учраас ийн нэрийдсэн хэрэг. 

Эдүгээ  уул уурхай,  хүнд үйлдвэрийн яам гэж нэрлээд уул уурхай яам хүнд үйлдвэрийн салбараа хажууудаа бодлогоор  авч явах болсон нь  хамгийн зөв шийдэл болсон.  Бүх зүйл  гольдролдоо орсон гэж хэлж болно.  Бодлогын хувьд ч асуудлыг   цогцоор нь  шийдэх боломж бүрдсэн. Тодруулж  хэлбэл,  геологи нь урьдчилсан хайгуулынхаа  ажлыг хийж гүйцэтгэснийх нь дараа  уул уурхайн хэлтэс баяжуулсаны эцэст хүнд үйлдвэрийн салбар анхан шатны боловсруулалт хийгдсэн түүхий эдийг бүрэн гүйцэт боловсруулж, эцсийн бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж, зах зээлд нийлүүлэх учиртай.    

-БНМАУ бас ч гэж хүнд үйлдвэрийн салбар хөгжих суурийг маш сайн тавьсан өгсөн гэж  би хувьдаа боддог. Бодлого боловсруулагчдын хувьд бүх зүйлийг  цоо  шинээр харж  эхлүүлээгүй л болов уу гэж санах юм. Та надтай санал нийлэх үү?  

-Хүнд үйлдвэрийн салбар гэж  юу хэлэх талаар  миний сая өгүүлсэн тодорхойлолтод  нийцсэн үйлдвэрүүд гээд харахаар Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэр, Эрдэнэтийн уулын баяжуулах үйлдвэрийг нэрлэж болно. Эдүгээ  Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэрийг өргөтгөж байгаа.   Бусдынх нь тухайд боловсруулах  жижиг, дунд үйлдвэрүүд шүү дээ. Арматур, зэс хайлуулах гэх мэтийн жижиг хэд хэдэн үйлдвэр бий, уг нь.

Хүнд үйлдвэрийг дотор нь металл ба металл бус гэж хоёр хуваадаг. Металл бус гэдэгт  цементийн болоод барилгын материалын   үйлдвэрүүд хамааралтай. Түүнчлэн  газрын  тос, нүүрс,  химийн үйлдвэр нь  металл буст хамрагдах учиртай гээд ойлгох хэрэгтэй.  Монгол Улс  газрын тос, нүүрс-химийн салбарт их хожуу хөл тавьж байгаа юм. Цоо  шинэ салбар.  Харин металлургийн салбарт  бол бага зэрэг туршлагатай. 

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр ашиглалтад ороод хэдэн жил болж байгаа билээ. Тэр хэрээр туршлага хуримтуулсан гэж хэлж болох байх. Зэс хайлуулах, баяжуулах чиглэлд уулын баяжуулах  “Эрдэнэт” үйлдвэрийг түшиглэсэн “ Эрдмин”, “Ачит эх” гэх  зэсийн баяжмалаас катодын зэс гаргаж авдаг жижиг үйлдвэрүүд бий.  Хар металлургын тухайд ч  ялгаагүй Дарханы хар төмөрлөгийн үйлдвэрээ түшиглэдэг.

Боловсон хүчний бааз суурийн  хувьд ч боломжийн,  Орхон аймагт гэхэд л  Ш.Отгонбилэгийн нэрэмжит Техникийн их сургууль, Дарханы  Техникийн их сургуульд  тус тус  мэргэжлийн  боловсон хүчнээ бэлтгэдэг. Тэгэхээр  бид бүхнийг шинээр эхлүүлсэн  бус хуучин байсан, бий болгосон бааз сууриа түшиглэж хүнд үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлж байгаа хэрэг. Ер нь хүнд үйлдвэрийн салбарыг  мөнгө үйлдвэрлэдэг машинтай дүйцүүлж  болох юм.

-Монгол Улс хүнд үйлдвэрийн салбарт ямар бодлого баримталж байна вэ?

-Өмнөх Засгийн газар 2014 оны арванхоёрдугаар сард  Аж үйлдвэрийн яамыг байгуулж,  яам байгуулагдсантай холбогдуулан 2015 оны зургадугаар сарын 15 өдрийн УИХ-ын 62 дугаар тогтоолыг үндэслэн  төрөөс  аж үйлдвэрийн талаар баримтлах бодлогын баримт бичгийг боловсруулсан  байдаг.

Түүнчлэн бодлогыг хэрэгжүүлэх үүднээс  2015 оны арваннэгдүгээр сард дунд хугацааны стратеги хөтөлбөрөө  баталсан.Энэхүү  стратеги хөтөлбөрт  Монгол Улсыг  үйлдвэржсэн орон болох талаархи  бодлогыг  нэлээн сайн  тусгаж өгсөн байдаг.  Тухайлбал, Монгол Улс зэсийн баяжмал  хайлуулах үйлдвэртэй болохоор  төлөвлөж, түүнийгээ ажил хэрэг болгон  2015 онд  Хэнтийн  Бор-Өндөрт зэсийн баяжмал  хайгуулах үйлдвэр байгуулах  тухай Засгийн газрын тогтоол гарсан.

Энэ нь шинэ цагийн Монгол Улс хүнд үйлдвэрийн салбарыг бодлогоор хөгжүүлэхийн эхлэл тавигдахын үндэс болсон  гэж хэлж  болно.  Тэр ч утгаараа шинэ Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт  “Газрын тосны олборлолтыг тогтвортой нэмэгдүүлэн, газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулна. Зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх, үйлдвэр байгуулах ажлыг дэмжиж ажиллана. 

Дархан, Сэлэнгийн бүсэд хар төмөрлөгийн цогцолбор байгуулах нөхцлийг бүрдүүлнэ, Нүүрс угаах, гүн боловсруулах үйлдвэр болон нүүрсний нийлэг хийн үйлдвэр байгуулахыг бодлогоор дэмжинэ. Шингэрүүлсэн түлш, шатах тослох материалын  үйлдвэр байгуулах ажлыг бодлогоор  дэмжинэ” гээд  заасан байгаа.  Оюутолгой, Цагаан суварга, Эрдэнэт  үйлдвэрээ түшиглээд зэсийн баяжмал хайлуулах, цэвэршүүлэх  үйлдвэр барья. Эхний ээлжинд жилд  520 мянган тонн зэсийн баяжмал боловсруулж, 120 мянган тонн катодын  зэс үйлдвэрлэх үйлдвэр барихаар төлөвлөсөн.  Нөгөөтэйгүүр, Монгол Улс дотоодын хэрэгцээгээ хангаад байхуйц газрын тосны баялаг нөөцтэй.

Газрын тосны хайгуулын ажил, газрын тосны олборлолт  жилээс жилд нэмэгдэж,  жилдээ 1.5 сая тонн газрын тос олборлодог болсон.  Үүнийгээ  ашиглаад   газрын тос боловсруулах үйлдвэр барьж, ашиглалтад оруулах бодлого баримталж буй. Дээрээс нь манайх нүүрсний асар их нөөцтэй орон. Нүүрсээ хийжүүлээд нийлэг хий гэж нэрлэж байгаа сентитик  газ үйлдвэрлэн  утаанаасаа бүрэн ангижрах боломжтой.  Үр дүн нь юу гэхээр Монгол Улс нэгдүгээрт,  хүнд үйлдвэртэй, хоёрдугаарт, байгаль орчинд таатай аюулгүй орон болох юм.

Ирэх дөрвөн жилд  багтааж газрын тос боловсруулах   үйлдвэрийг  барихаар төлөвлөсөн. Дээр нь хар төмөрлөгийнхөө үйлдвэрийг түшиглээд Дархан, Сэлэнгийн  бүсэд төмөрлөгийн цогцолбор үйлдвэр байгуулахаар болж, бэлтгэл ажилдаа орцгоосон. Тэгэхээр  хар металлургийн чиглэлд том  цогцолбор үйлдвэртэй, өнгөт металлургийн чиглэлд  зэсийн үйлдвэртэй, газрын тос боловсруулах чиглэлдээ газрын тосны үйлдвэртэй, нүүрс- химийн чиглэлд  нүүрснээс  хий гаргаж авах  ийм  цогцолбор бүхий  үйлдвэрүүдийг  барьж, хүнд үйлдвэрийн салбарыг ойрын үед  эдийн засгийн эргэлтэд оруулна гэж ойлгож болно.

-Үнэнийг хэлэхэд, манайх хүнд үйлдвэр барих нь бүү хэл, эдийн засгийн чадавхитай улс. Тиймээс  гадны хөрөнгө оруулагчдыг найр тавьж угтах биз. Тэдэнд үзүүлэх ТЭЗҮ нь  бий юу.  Одоогийн байдлаар аль нэг үйлдвэрт хөрөнгө оруулах хүсэлтээ ирүүлсэн орон, компани байна уу?

-Миний  сая дурдсан  үйлдвэрүүдийн ТЭЗҮ  урьдчилсан байдлаар боловсруулагдсан байгаа. Урьдчилсан гэдэг нь манай улсын Засгийн газрын захиалгаар, Дэлхийн   банкны санхүүжилтээр хийгдсэн  төслүүд юм.  Мөн  дуусаагүй төслүүд ч бий.  Урьдчилсан байдлаар хийгдсэн ТЭЗҮ-г үндэслэж, техникийнхээ даалгаврыг  хийлгээд цааш  үргэлжлүүлээд  үйлдвэрүүдээ барьж,  ашиглалтад оруулах  төлөвлөгөөтэй.  Хөрөнгө оруулагчийг татах тухайд   Монгол Улс байршлаа сонгоод тендэрээ зарлаад эхлэх үед хөрөнгө оруулалтаа хийгээд хамтарсан  эсвэл дангаараа эзэмшээд явах боломж, бололцоо бүрдэнэ гэж ойлгож болно.

-Хүнд үйлдвэрийн салбарыг сонирхох гадны хөрөнгө оруулагчид юун түрүүнд  хууль, эрхзүйн орчин нь хэр боловсронгуй юм, бодлого нь тогтвортой байж чадаж байна уу гэдгийг л судлах байх?

-Бид гадны  хөрөнгө оруулагчдыг урин  дуудах, татах чиглэлээр нэлээд зүйлийг санаж, сэдэж ажиллах учиртай.  Ажиллаж  ч байна.  Саяхан болж өнгөрсөн уул уурхайн салбарын  чуулга  уулзалт дээр Монгол Улсын уул уурхайн салбарын хууль эрх зүйн орчин харьцангуй сайжирсан хэмээн дүгнэцгээсэн.  Шинэ Засгийн газар гадны хөрөнгө оруулагчдыг дэмжиж, тэдэнд татварын таатай нөхцлүүдийг   санал болгож буй.

-Эхний үйлдвэр хэзээ ашиглалтад орохоор төлөвлөж байгаа вэ. Үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ гаргах зах зээлээ хэчнээн орноор төсөөлж байгаа бол?  

-Юун түрүүнд байгаа нөөц боломжоо ашиглаад газрын тосны бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйлдвэрээ барихаар төлөвлөж байгаа.  Түүхий эд нь ч  манайд хангалттай.  Боловсруулах үйлдвэртэй болж гэмээнэ дотоодын зах зээлээ бүрэн хангах бололцоотой.   Төслийн гүйцэтгэл төлөвлөгөөний дагуу явбал  2-2.5 жилд багтан үйлдвэр ашиглалтад  орж,  2020 оноос  газрын тосны бүтээгдэхүүнийг дотоодоосоо хангах нөхцөл бүрдэнэ.  Дашрамд өгүүлэхэд,  Монгол Улс газрын тосны бүтээгдэхүүний хэрэглээндээ  жилд 1.5 тэрбум ам.доллар зарцуулж, тэр их мөнгө дандаа гадагшаа урссан  байдаг. 

Тэгэхээр импортыг  зогсоож,  гадагшаа урсдаг валют   дотооддоо эргэлдэхээр эдийн засагт сайнаар нөлөөлөх нь ойлгомжтой.  Зэс хайлуулах үйлдвэрийн хувьд ойролцоогоор дөрвөн жилийн хугацаанд баригдана. ТЭЗҮ-ийг нь боловсруулахдаа уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэрийг  түшиглэсэн агаад  “Эрдэнэт” үйлдвэр өөрсдөө ажлын даалгаврыг нь  өгсөн юм билээ.  Үүний дагуу ТЭЗҮ нь боловсруулагдсан.  Үйлдвэр ашиглалтад ормоц л катодын зэсийг гадагшаа экспортлох юм. Жилд  120 мянган тонн цэвэр катодын зэс үйлдвэрлэж, олон улсын  зах зээлд гаргана гэсэн үг.

Нүүрсний хувьд түрүүн хэлсэнчлэн нүүрсээ хийжүүлж гаргаж авсан хийн түлшээ   эхний ээлжинд дотооддоо хэрэглэнэ.  Энэ их утааг байхгүй болгоно. Энэ нь  макро түвшиндээ ч,  эдийн засгийн хувьд ч ашигтай шүү дээ. Ийм төслүүд байна. Хар төмөрлөгийн үйлдвэр бүрэн утгаараа ажиллаж эхэлснээр жилд  500 мянган тонн ангижруулсан төмөр, 300 мянган тонн  цувимал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх юм.  Энэ төсөл хэрэгжээд эхлэхээр мөн л дотоодынхоо зах зээлийг  эхний  ээлжинд хангана гэсэн зорилттой.  

-Хүнд үйлдвэрийн салбарт боловсон хүчний хангамж хүрэлцээ ямар байдаг вэ?

-Боловсон хүчний хувьд тааруу,  нарийн мэргэшсэн мэргэжилтнүүд цөөхөн.  Үйлдвэрүүд баригдаж байх явцад боловсон хүчнээ сургаж авна гэсэн зорилго тавьж байгаа. Ажлын байруудыг шинээр  бий болгоно. Боловсон хүчнээ сургаж авна. Энэ бүх асуудлуудыг  цогцоор нь шийднэ гэж ойлгож болно.

-Хүнд үйлдвэрүүд ашиглалтад орохын цагт  Монгол Улсын эдийн засаг ингэж сэргэнэ гэсэн төсөөлөл бий л байх, ТЭЗҮ-д. Зөвхөн тойм тоон үзүүлэлтээсээ дурдвал?

-Хүнд үйлдвэрлэл  өөрөө асар  их хэмжээний хөрөнгө шаардаж байж хөл дээрээ босдог салбар. Тэр хэрээр хөрөнгө оруулалтаа нөхөх ажил нь  нэлээд урт хугацаанд үргэлжилдэг онцлогтой.  Бидний төсөөлж харж буйгаар бол газрын тос боловсруулах үйлдвэр эхлээд улсын эдийн засагт  ашиг тусаа өгөх учиртай.  

Урьдчилсан байдлаар, 230-аас дээш сая ам.долларын татварыг төвлөрүүлнэ гэж тооцож байна. Ойролцоогоор 600-700 хүн ажлын  шинэ байраар хангагдана. Нүүрснээс байгалийн хий  гаргаж авах төсөл гэхэд улсын  төсөвт жилд  100 гаруй сая ам.долларыг  төвлөрүүлдэг болох юм. Мөн 1000 орчим хүн ажлын байраар хангагдана. Зэс баяжуулах үйлдвэр татвараар  жилд 12.8 сая ам.доллар  улсын төсөвт төвлөрүүлж,  800-гаад ажлын байр бий болно гэсэн урьдчилсан төсөөлөл байна. Энэ бүхэн  зөвхөн төсөөлөл  гэдгийг ойлгоорой.

-Сөрөг  асуулт байж мэднэ. Бидний мөнхийн хоёр хөрш маань  дэлхийн хүнд үйлдвэрийн акулууд. Тиймээс тэдний дунд орших Монгол Улсад  хүнд үйлдвэрийн салбарыг  дэлхийтэй өрсөлдөхүйц хэмжээнд хөгжүүлэх шаардлага байгаа юм уу. Зах зээлээ яаж тодорхойлж байгаа юм бол. Эсвэл манай түүхий эдийн чанар  хоёр хөршөөс илүү юм уу?   

-Гуравдагч зах зээлийн хувьд  хүндрэлтэй зүйл бий. Яагаад гэхээр бид чинь дэд бүтцээ ч сайн барьж байгуулж чадаагүй  байгаа шүү дээ.  Цашид энэ чигээрээ урсаад байж болохгүй. Төмөр замын асуудлуудаа ойрын үед  шийдэнэ.  Төмөр замтай болсноор бүтээгдэхүүнээ  далайн боомтонд хүргэх цаашлаад гуравдагч зах зээл рүү хөл тавих нөхцөл бүрдэнэ.

Хоёр аварга том гүрний дунд оршдог юм чинь гээд тэдний түүхий эдийн бааз маягаар явна гэвэл өрөөсгөл ойлголт. Тиймээс өөрсдийнхөө  олборлосон түүхий эдээ  боловсруулаад  дээр өгүүлсэнчлэн  хүнд үйлдвэр гэх  мөнгөний машинаа ажилд оруулаад  эхэлбэл, олон зүйлд санаа зовохгүй болно.  Өнөөг хүртэл Монгол Улс   цаг үргэлж түүхий эд бэлтгэдэг орон байлаа шүү дээ. Ийм байж  таарахгүй. Ялангуяа,  хар болон өнгөт төмөрлөгийн үйлдвэрлэл цаашлаад  полиметаллын  чиглэлд боловсруулах үйлдвэрийг яаралтай ашиглалтад оруулах  нь зүйтэй. Мөн стратегийн бүтээгдэхүүн болох газрын тос боловсруулах үйлдвэрээ зайлшгүй дотооддоо боловсруулах  шаардлага тулгарч буй. Түүнчлэн  ард түмэн, байгаль орчноо бодоод ч тэр  түүхий нүүрс шатаадаг тэр байдлаасаа  салж, хийн түлшийг ахуйдаа ашиглаж сурах цаг болсон. Тэр утгаараа нүүрс, химийн үйлдвэрийг  барьж ашиглалтад оруулах ажлыг төр  бодлогоор дэмжиж ирсэн. 

Сэдвүүд : #Ярилцлага  
ХОЛБООТОЙ МЭДЭЭ
Хүүхэд асрах чөлөөтэй байх хугацаандаа ипотекийн зээлийн хамтран зээлдэгчээр хамрагдах боломжтой юу
Орон сууцны ипотекийн зээл МИК-рүү хэрхэн шилждэг вэ?
“Ашид Капитал Ассет ТЗК” ХХК-ийн хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаасны анхдагч зах зээлийн арилжаа нээгдлээ
"Орон сууцны ипотекийн зээл" МИК-рүү шилжээгүй байхад ажлаа солих боломжтой юу
МЭДЭЭНИЙ СЭТГЭГДЭЛ

АНХААРУУЛГА:Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд mminfo.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 99998796 утсаар хүлээн авна.

ШУУРХАЙ МЭДЭЭ
21 цагийн өмнө өмнө

Чингис хаан ОУНБ руу нийтийн тээврийн хэрэгсэл 24 цагийн туршид үйлчилдэг болно

23 цагийн өмнө өмнө

Гарсан зардлыг тухайн ТҮЦ эзэмшигч, зөвшөөрөл өгсөн албан тушаалтнаар төлүүлнэ

1 өдрийн өмнө өмнө

Б.Баярсайхан: Хоёр хими эмчилгээний дараа хавдрын үсэрхийллүүд эдгэрч, алга болсон

1 өдрийн өмнө өмнө

“The MongolZ” баг Францын “Team Vitality” багийг хожиж, аваргын төлөө шалгарч үлдлээ

1 өдрийн өмнө өмнө

Суррон, мотоцикльтой насанд хүрээгүй жолооч нар авто зам дээр "Нисэж" байна

1 өдрийн өмнө өмнө

Нэг цагаан мэнгэтэй шар морь өдөр

1 өдрийн өмнө өмнө

Сэрүүсэж 21-23 хэм дулаан байна

2025-08-15 өмнө

Нийслэлийн төвийн зургаан дүүргийн 51 байршилд 139 ТҮЦ-ийг нүүлгэн шилжүүлж байна

2025-08-15 өмнө

Туулын хурдны замын барилга угсралтын ажлын бэлтгэл хангаж байна

2025-08-15 өмнө

“ТБД Андууд” орчимд шинээр хийсэн явган хүний замын 189 ам.метр талбайг хүнд даацын хоёр машинаар эвдсэн байна

2025-08-15 өмнө

Чингэлтэй дүүрэгт зургаан байршилд зөвшөөрөлгүй ТҮЦ дахин байрлуулсан учраас нүүлгэн шилжүүлж байна

2025-08-15 өмнө

The MongolZ 0-11 хожигдож байгаад гайхалтай эргэн ирэлтийг хийж, Туркийн Aurora багийг хожлоо

2025-08-15 өмнө

Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн ажиллуулдаг байгууллагыг бодитоор урамшуулдаг болно

2025-08-15 өмнө

Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын “гал тогоо”-г хэн хэн барьдаг вэ?

2025-08-15 өмнө

Хуучнаар “Нарны титэм” барилгын Ж блокийн 1222 ам.метр талбайг энэ сарын 25-нд дуудлага худалдаагаар худалдана

2025-08-15 өмнө

Нийтийн тээврийн Ч:7, Ч:9, Ч:22 чиглэлд өөрчлөлт оруулж, Ч:82 чиглэлийг шинээр нээлээ

2025-08-15 өмнө

Үс засуулвал идээ ундаа элбэг олдоно

2025-08-15 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 23-25 хэм дулаан байна

2025-08-14 өмнө

Дэлхийн хип хопын домогт уран бүтээлч Fat Joe Монголд ирнэ

2025-08-14 өмнө

Хэт чанга дуу чимээ гаргаж буй тээврийн хэрэгсэлд хяналт шалгалт хийж, стандартыг мөрдүүлнэ

2025-08-14 өмнө

А.Баяр: Дрифт хийх сонирхолтой иргэдийн хүслийг хааж боож болохгүй

2025-08-14 өмнө

Архангай аймгийн Их-Тамир суманд 3.5 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт боллоо

2025-08-14 өмнө

Шударга ёсыг бэхжүүлэх, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгтэй тэмцэх талаар авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний тухай Ерөнхий сайдын Захирамж гарлаа

2025-08-14 өмнө

“The MongolZ” баг өнөөдөр шөнө “Aurora” багтай тоглоно

2025-08-14 өмнө

Энхтайваны гүүрний доод хэсгийн авто замыг хааж, борооны ус зайлуулах шугам хоолой угсарна

2025-08-14 өмнө

Зүрх судасны үндэсний төв байгуулах төслөөр 119 ортой эмнэлэг барина

2025-08-14 өмнө

Эрүүл мэндийн даатгалын санд өр үүссэн шалтгаан нөхцөлийг судалж, хяналт шалгалт хийнэ

2025-08-14 өмнө

Өмнөговь аймаг дулааны цахилгаан станц барих төслийг санхүүжүүлэх зорилгоор үнэт цаас гаргана

2025-08-14 өмнө

“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-д онцгой дэглэм тогтоосноос хойш нүүрсний экспорт нэмэгдэж байна

2025-08-14 өмнө

Хүүхэд асрах чөлөөтэй байх хугацаандаа ипотекийн зээлийн хамтран зээлдэгчээр хамрагдах боломжтой юу

САНАЛ БОЛГОХ
2025-08-11 өмнө

Ерөнхийлөгчийг УИХ-уу, Ерөнхийлөгч Засгийн газрыг уу?!

2025-08-11 өмнө

МИС-ийн уулзварыг олон түвшний болгохоор холбогдох байгууллагуудтай зөвшилцөж байна

2025-08-11 өмнө

Нийслэлийн хэмжээнд энэ онд нийт 34 байршилд 100.9 км авто замыг шинэчилж дууслаа

2025-08-11 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 18-20 хэм дулаан байна

2025-08-11 өмнө

Үйлчилгээний газрын хаалгыг эвдэж архи согтууруулах ундааны зүйл хулгайлжээ

2025-08-11 өмнө

Нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар 204 хороо тус бүрд тохижилтын ажил хийж байна

2025-08-11 өмнө

Гадаад улсын иргэн өртөж хохирсон халаасны хулгайн гэмт хэргийг илрүүллээ

2025-08-12 өмнө

Бага зэргийн бороо орно

2025-08-11 өмнө

Долоон улаан мэнгэтэй хар хулгана өдөр

2025-08-12 өмнө

Нэгдүгээр ангийн элсэлтийн цахим бүртгэл өнөөдрөөс эхэллээ

2025-08-12 өмнө

Зургаан цагаан мэнгэтэй харагчин үхэр өдөр

2025-08-12 өмнө

"Байр түрээслүүлнэ” гэх залилах гэмт хэргээс сэрэмжлүүлж байна

2025-08-12 өмнө

“Артерийн судсаар химийн тариа хийх нь хавдарт маш өндөр тунтай, үр дүнтэй эмчилгээ хийх боломжийг олгодог”

2025-08-12 өмнө

NYT: Украиныг НАТО-д элсүүлэх боломжийг АНУ-аас шаардаж байна

2025-08-13 өмнө

Иргэдийг залилсан этгээдийг Интерполоор эрэн сурвалжилж, Турк улсаас албадан авчирлаа

2025-08-12 өмнө

Машин жолоодож яваад замын хажуу руу онхолдож нас баржээ

2025-08-13 өмнө

Орон сууцны ипотекийн зээл МИК-рүү хэрхэн шилждэг вэ?

2025-08-13 өмнө

Зуслангийн байшин тоносон этгээдүүдийг баривчиллаа

2025-08-13 өмнө

Үс засуулвал сайн нөхөртэй нөхөрлөнө

2025-08-13 өмнө

Явган хүний замын шинэчлэлтийн хүрээнд ил кабелуудыг газар доогуур сувагчилж байна

2025-08-13 өмнө

Дүүжин замын тээврийн үндсэн тулгуур багануудыг ирэх долоо хоногоос суурилуулж эхэлнэ

2025-08-13 өмнө

Д.Амгалан: Хууль, эрх зүйн шинэчлэл хийснээр Улаанбаатар хот тэлж хөгжих боломжтой болсон

2025-08-15 өмнө

Нийслэлийн төвийн зургаан дүүргийн 51 байршилд 139 ТҮЦ-ийг нүүлгэн шилжүүлж байна

2025-08-13 өмнө

Бороо орохгүй, өдөртөө 19-21 хэм дулаан байна

2025-08-14 өмнө

Хүүхэд асрах чөлөөтэй байх хугацаандаа ипотекийн зээлийн хамтран зээлдэгчээр хамрагдах боломжтой юу

2025-08-14 өмнө

А.Баяр: Дрифт хийх сонирхолтой иргэдийн хүслийг хааж боож болохгүй

2025-08-14 өмнө

Хэт чанга дуу чимээ гаргаж буй тээврийн хэрэгсэлд хяналт шалгалт хийж, стандартыг мөрдүүлнэ

2025-08-15 өмнө

Үс засуулвал идээ ундаа элбэг олдоно

2025-08-11 өмнө

Баянхонгор-Шаргалжуут чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын ажил 27 хувьтай үргэлжилж байна

2025-08-14 өмнө

Архангай аймгийн Их-Тамир суманд 3.5 магнитудын хүчтэй газар хөдлөлт боллоо

Бидний тухай Редакцийн бодлого Сурталчилгаа байршуулах Холбоо барих Дээшээ буцах


Веб сайтад агуулагдсан мэдээлэл зохиогчийн эрхийн хуулиар хамгаалагдсан тул зөвшөөрөлгүй хуулбарлах хориотой.

Copyright © MMINFO.MN All Rights Reserved. Powered by HUREEMEDIA.