Монгол Улсын Үндсэн хуульд "эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхтэй” гэж заасан байдаг. Гэвч хүн амынх нь тал илүү хувь оршин сууж амьдардаг Улаанбаатар хотын иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд аж төрөх эрх нь зөрчигдөөд удаж байна. Өөрөөр хэлбэл, Монголын нийслэл гамшигийн бүс болчихоод байгаа. Тиймээс ч Монгол Улсад суугаа Элчин сайдууд болон дипломат төлөөлөгчийн газар ажиллаж байгаа гадаадын ажилчид гамшигийн нэмэгдэл гэж авдаг гэсэн.
Бүр тодорхой хэлбэл, манай улсад төлөөлөгч, Элчин сайдаа илгээж байгаа орнууд гамшигийн бүсэд очиж байгаа учраас цалингийн нэмэгдэл өгдөг гэсэн үг. Гэтэл бид өөрсдөө яаж байгаа билээ. Гамшигийн нэмэгдэл битгий хэл хорт утаагаар хордоод, өвчилсөн үр хүүхдээ эмчлүүлэх эмнэлэг ч байхгүй ханиадтай хүүхдээ тэврээд шалан дээр хэвтэн эмчлүүлж байна.
Учир нь агаарын бохирдлыг бүрдүүлэгч хорт утааны нөлөө нь хөгшин, залуу хэнийг ч ялгахгүй хүн бүрт адил нөлөөлдөг. Улаанбаатар хотын иргэдийн хувьд олон жил агаарын бохирдлын хор уршигт нэрвэгдэж ирсэн гэдэгтэй маргах хүн үгүй биз.
Нийслэлийн хүн ам амьсгалын замын болон зүрх судасны өвчлөл, артерийн даралт ихсэх, астма, бронхит, харшил, уушигны цэврүүт үрэвсэл зэрэг өвчлөлд байнга нэрвэгдэж байгаа. Эдгээр өвчлөл нь агаарт байгаа хорт утаанд агуулагдах диоксин, кадми, хлор, бензопирин зэрэг хорт бодисын нөлөөгөөр үүсдгийг олон орны судлаачид тогтоочихоод байна.
Ханиадны халуундаа багтрах хүүхдээ тэврэн аргаа барж байгаа эхчүүд байхад хорт утаанаас болж хорвоод ирж амжаагүй үрсээ алдаж байгаа эх олон болоод байна. Учир нь хорт утаанаас болж хорвоод мэндлэхээр ирсэн бяцхан үрс нь хүний ёсоор хүн болж чадахгүй хэвлийгээсээ нөгөө ертөнц руу буцах нь энгийн үзэгдэл болж байх шиг.
Үүнийг энгийнээр тайлбарлавал Монголд өвлийн цагт хүүхэд тээсэн нь буруудаж, хорвоод мэндлэх бяцхан үрсээ “эрэмдэглэдэг” жишиг тогтож байна. Ийнхүү ард түмэн нь аврал эрэн аргаа барж байхад түмэн олноо төөрөгдтөл амлалт өгдөг төр, засаг юу хийж байгаа билээ.
Уг нь агаарын бохирдол ганцхан манай оронд тохиолдоод байгаа асуудал биш. Өөр олон улс оронд яг ийм асуудал тулгарч, түүнийгээ зохицуулчихсан буюу утааны асуудлаа шийдчихсэн олон улс орон байна. Өөрөөр хэлбэл, хүн амынхаа удмын санд сөргөөр нөлөөлж байгаа энэхүү гамшигт байдлыг төр засаг нь багахаан эрмэлзлэлтэй байвал шийдчихэж болдог зүйл гэсэн үг.
Тэгвэл Монголын засаг төрийн эрхийг дөрөв, дөрвөн жилээр ээлжлэн барьж буй АН болон МАН-ынхан утааг багасгах, агаарын бохирдлыг үгүй болгох чиглэлээр дорвитой ажил юу ч хийж чадсангүй. Хийж байна, бүтээж байна гэх боловч хэн нэгний бизнесийг тэтгэдэг, хэд гурван цаасны ашиг хонжоо харсан гээд утааны эсрэг урагш алхах зүйл огтоос хийгээгүй.
Тиймээс утаанаас болж эрэмдэг эрхтэн дутуу төрсөн үрсийнхээ эрүүл мэндийг, хүний ёсоор хүн болж чадаагүй хүүхдийнхээ амийг, өдөр өдрөөр алдсаар байгаа эрүүл мэндээ эрх баригчдаас нэхье. Өөрөөр хэлбэл, түмнийхээ төлөө бус түнтийлгэх түрийвчнийхээ төлөө ажиллах болсон АН, МАН-ыг олон улсын шүүхэд өгье.