Улаанбаатар oC
З.БОЛД
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж нарын хооронд маш ноцтой асуудлаар “алсын зайн тулаан” өрнөж байна. Тал талаасаа хоёр хоёр удаа “сум” тавьчихаад байгаа юм. Харин эдгээрээс, ялангуяа тэдний нэгэн цаг хугацаанд буюу өнгөрсөн долоо хоногийн лхагва гаригт ярьцгааснаас нь тус тусынх нь гурван үг, гурван “мэдээ” анхаарал татав. Энд дурдагдах эшлэлүүдийг “Зууны мэдээ” сонин, телевизийн “Лхагвын тойм” нэвтрүүлэг зэрэг хэвлэл мэдээллийн эх сурвалжаас авав.
“С.Зоригийг амиа алдсан нь “Эрдэнэт”-тэй холбоотой” гэдгийг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ удаа дараа хэлсээр байна. С.Зоригийг амиа алдах үед Д.Дорлигжав “Эрдэнэт”-ийн захирал болчихоод байсан. Тэрбээр мөн “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг хувьд очих үед Хууль зүйн сайдаар ажиллаж байв. Өөрөөр хэлбэл, өнөөдөр сөхөгдөөд байгаа “Эрдэнэт”-тэй холбоотой асуудлуудын үед Д.Дорлигжав эрх бүхий албан тушаалуудад яаж ийгээд томилогдчихсон харагдаад байдаг. Энэ нэг асуудал, анхаармаар. Тэгвэл Д.Дорлигжавын талаар Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж “1996 онд Ардчилсан хүчин гэж Засгийн эрх аваад л Д.Дорлигжав эхлээд Батлан хамгаалахын сайд болж байсан юм. Батлан хамгаалахын сайд байхдаа тухайн үед сайн ажилласан, хамгийн анхны энгийн сайд шүү дээ. Тэр үеийн хуулиар “Эрдэнэт”-д онц байдал тогтоож, эндээс Төрийн өмчийн хорооны дарга очоод Д.Дорлигжавыг томилж байсан. Д.Дорлигжав манай Тамгын газрын дарга байж байгаад сүүлд Улсын ерөнхий прокурор болсон шүү дээ. Сүүл рүүгээ янз бүрийн юм сонсогдоод байхаар нь би асуугаад “Чи ажлаа өг” гэж хүртэл шаардаж байсан. Түүний дараа Хууль зүйн сайд болж явж тэндээс холдож байсан түүхтэй. Түүнээс хойш бид хоёр холбогдсон, ганц удаа утсаар ярьсан ч юм уу тийм зүйл юу ч байхгүй. Нийлээд угсарчихсан ч юм уу, нийлээд Д.Дорлигжав гэдэг хүнтэй бизнес хийгээд хүн дарамталсан зүйл огт байдаггүй” гэсэн юм.
“Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг хувьчилж авсан асуудлаар одоогийн Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ лав ЗГХЭГ-ын дарга байхаасаа л самбар дээр “зурж”, схем танилцуулдаг байв. Тэр 49 хувийг төрийн мөнгөөр авчихсан болж таарсан. Харин саяхнаас “Тэрхүү схемний цаад эзэн нь тэр” гээд бараг хэлчихлээ. Нэрээ зарлуулсан гэгдэж буй Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж харин шал өөр тийш нь “зааж” байна. Тэрбээр сэтгүүлчийн “…“Эрдэнэт”-ийн 49 хувьтай холбоотой таныг оролцоотой гэх улс төрийн хардлага, үйл баримт зэрэг олон асуудал байна. Хоёр зүйл асуухад, нэгдүгээрт “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг хувьчилж авах мөнгө төрийн байгууллагуудаас гарсан схемийг эдийн засагчид зурж байна. Мөн төр яг энэ цаг үед Ерөнхий сайд, Сангийн сайд олон зүйл хэлж байна. Худалдан авах мөнгийг механизм ашиглаж монгол төрөөс гаргаж авсан юм биш үү. Үүнд та ямар бодолтой байна” гэсэн асуултад “Тэр үед явж байсан залуусаас, авах гэж байсан улсуудаас ярилцлагадаа оруулаад асуу л даа. Одоо Ц.Пүрэвтүвшин, Ч.Отгочулуу байна шүү дээ. Тэд бүгд мэднэ. Чи Монголбанкны ерөнхийлөгч Н.Золжаргалаас асуу л даа” гэв.
“Эрдэнэт”-ийн 49 хувийн худалдан авалт дөнгөж явагдаад л 2016 оны УИХ-ын сонгуультай тулж байв. Тэгээд тэр сонгуульд АН ялагдсан. МАН үнэмлэхүй олуулаа гарч ирсэн. Ингээд “Эрдэнэт”-ийн хувьчлалын асуудал сөхөгдсөн. УИХ-аар орсон. “Хувьчлал хууль бус явагдсан гэдэг” дүгнэлтүүд гарсан. Хууль хяналтын байгууллагууд ч шалгаад эхэлсэн. Шүүхээр л хараахан шийдэж чадахгүй байна. Гацчихсан. Харин дээр хэлсэнчлэн МАН ялж, “Эрдэнэт”-ийн хувьчлал хуудуутай болсон гээд УИХ дээр ярьж эхэлж байхад Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж орж очоод нэгэн алдартай үгээ хэлж байв. Алдартай гэсний учир нь тэр үгийг монголчууд бүгдээрээ сортосхийж сонссон бөгөөд одоо ч мартаагүй байгаа юм. Тэрбээр 2016 оны шинэ парламент бүрдсэн УИХ-ын чуулган дээр “Эрдэнэт” үйлдвэр тарган цатгалан үнээ байсан, одоо эмчилгээ тэжээлийн цэгт очсон, хөгширсөн" гэж байв. Тэр үгнийхээ талаар Ц.Элбэгдорж найман жилийн дараа хариулт өгчээ.
Тэрбээр “Миний үгийн алдаан дээр тоглодог юм” гэсэн хариултыг өгсөн юм.
“С.Зоригийг хөнөөсөн нь “Эрдэнэт”-тэй холбоотой” гээд байгаа Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 8-нд нэгэн захирамж гаргажээ. Тэр нь “С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэгт хилсээр яллагдсан Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарын эрх ашгийг хамгаалах асуудлаар Олон улсын хүний эрхийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах, санал боловсруулж дүгнэлт гаргах үүрэг бүхий Засгийг газрын ажлын хэсгийг байгуулах тухай” захирамж ажээ. Л.Оюун-Эрдэнэ энэ захирамжаа 2024 он дөрөвдүгээр сарын 10-нд Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулж, ажлын хэсэгт тодорхой үүрэг даалгаврыг өгсөн байна. Гэхдээ тэрбээр энэхүү ажлын хэсгийг байгуулахаасаа өмнө Олон улсын хэд хэдэн хүний эрхийн байгууллагуудтай холбогдоод авчээ. Тиймээс Засгийн газрын хуралдаан дээр “Монгол Улсад Ц.Элбэгдоржийн эрх, Т.Чимгээгийн эрх гэж тусдаа байх ёсгүй. Адилхан л хамгаалагдах ёстой. Ц.Элбэгдорж хүн эрүүдэн шүүвэл “Шударга ёс”, тэр нь илэрвэл “Ц.Элбэгдорж хэлмэгдлээ” гээд байж болохгүй. Хүний эрхийн байгууллагууд ч Ц.Элбэгдорж, Т.Чимгээ хоёрт тэгш л хандах ёстой. Би тэр хүнтэй шоу тоглолтод дуу дуулах гээгүй. Маш ноцтой хэрэг 20 гаруй жил дарагдсан тухай л яриад байна. Тэр хүн хэргээ цайруулах гэж энгийн иргэдийг хилсээр ардчилсан Монгол Улсад гурван шатны шүүхээр улс төрийн захиалгаар хэлмэгдүүлсэн тухай ярьж байна. Урьдын адил асуудлыг маазруулж өнгөрөөхийг Ц.Элбэгдорж хүсч байж болно. Нүглээ нуух гэж гэмгүй хүмүүсийг хэлмэгдүүлчихээд битгий маазраад бай. Ц.Элбэгдоржийн хувьд тэр хүмүүсийн амьдрал тоглоом шиг байж магад. Миний хувьд үгүй” гэж хэлсэн бололтой.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 10-нд Засгийн газрын ээлжит хуралдаан дээр хэлсэн үг олон нийтийн анхаарлыг татаж байна. Эхний ярилцлагынх нь дараа Ц.Элбэгдорж түүнд цахимаар хариу бариад байсан. Гэхдээ цаг хугацааны хувьд телевизэд ярилцлага өгч байх үед нь тэрбээр Засгийн газрын хуралдаан дээр түүнд хаягласан үг хэлж таарчээ.
Л.Оюун-Эрдэнэ “Ардчилсан хувьсгалын үзэл санааны бэлгэдэл болсон С.Зоригийн хөшөөг нь хүртэл зарчихаад, алс холоос надад ардчиллын үнэт зүйл зааж байхаас илүү ардчилсан үнэт зүйлээсээ ухарч араатан болсон шуналт алхам бүрээ эргэн бодож, өөрт чинь итгэж байсан хүн бүхнээсээ уучлалт гуй. Өөрийн чинь шуналаас болж өчнөөн зовлон үзсэн, өөрт чинь итгэсэн журмын нөхдөөсөө уучлалт гуй. Цаг хугацаа үнэн төрхийг чинь өдөр өдрөөр илчилнэ. Цаг хугацаа дотоодод ч, гадаадад ч үнэн төрхийг чинь өдөр өдрөөр илчилнэ” гэх мэтээр Ц.Элбэгдоржид хандсан нэлээд хатуухан үг шиджээ. Энэ дундаас “Цаг хугацаа үнэн төрхийг чинь өдөр өдрөөр илчилнэ. Цаг хугацаа дотоодод ч, гадаадад ч үнэн төрхийг чинь өдөр өдрөөр илчилнэ” гэсэн нь илүү анхаарахаар ноцтой харагдаж байна.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн Засгийн газрын хуралдаан дээр Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржид хандаж “Нүглээ нуух гэж гэмгүй хүмүүсийг хэлмэгдүүлчихээд битгий маазраад бай” гэсэн нь улс төрийн учир шалтгаан мэдэх хүрээ, тэр байтугай олон нийтийн дунд ч нэлээд яригдаж байна. Түүний “Энэ цагийг хүлээсэн олон гэрч үнэнийг удахгүй ярина” гэсэн нь нэлээд таавар таамаг үүсгэжээ.
Учир нь Л.Оюун-Эрдэнэ тэр ярилцлагаараа хэд хэдэн зүйлийг маш итгэлтэйгээр ярьсан. Хэрвээ худлаа бол хуулийн өмнө хэцүүдэхээр зүйлүүд ч хэлсэн. “С.Зоригийн хэрэг ба Эрдэнэт үйлдвэр”, дэлгэрүүлбэл “Эрдэнэт үйлдвэр, С.Зоригийн үхэл, Т.Чимгээ нарыг эрүүдэн шүүсэн, энэ бүхэн системийн авлига” зэрэг холбоосуудыг их л эвгүй хэрнээ бараг л шулуухан хэлчихэж байна лээ. Мөн үүнийг тайлбарлахдаа Ц.Элбэгдоржоос гадна М.Энхсайхан, Д.Дорлигжав, Б.Хурц, Х.Баттулга, Ч.Сайханбилэг, Н.Алтанхуяг, Д.Эрдэнэбилэг, Сү.Батболд, М.Энхболд, Т.Бадамжунай, Э.Бат-Үүл нарын нэрийг дурдсан. Тэд ямар нэг байдлаар үг хэлэхээр л байдалтай үлдчих шиг болно лээ. Үүнээс гадна С.Зориг агсны эхнэр Б.Булган, ах С.Баяр, дүү С.Оюун нар ч тодорхой зүйлүүдийг ярих л сэжүүр гарч ирсэн байна. Мөн Т.Чимгээ дуугарч, ярихаас өөр гарцгүй харагдана. Ерөөсөө “Эрдэнэт” хийгээд С.Зоригийн үхэл, тэгээд системийн авлигын талаар өөр бусад “гэрч”-үүд ч ярьж мэдэх юм. Ингэж хэлсний учир нь “Л.Оюун-Эрдэнэ “Улаанбаатараас ярьж байна” ярилцлагад орохоосоо өмнө олон хүнтэй уулзаж ярилцаад, мэдээлэл авчихсан” гээд л яригдаж байна. Тэр утгаараа Л.Оюун-Эрдэнийн ярилцлага тэдгээр гэрчүүдийн ярианы “шторк” төдий байж мэдэхээр болоод явчихлаа.
ЭХ сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2024 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 15. ДАВАА ГАРАГ. № 74 (7318)
