Улаанбаатар oC
Билгийн тооллын туулай жил улирч, луу жил гарлаа. Луу жилийн босгон дээр Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд гурав ард иргэдэд хандаж үг хэлцгээсэн. Тэд өнгөрсөн жилийн юуг онцлон тоймлож, ирэх жилийг ямраар төсөөлж буйг сийрүүлэн хүргэе.
Цагаан сарын битүүний өдөр уламжлал ёсоор Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх ард түмэндээ хандаж мэндчилгээ дэвшүүлсэн. Тэрбээр улирч буй туулай жилийг “...Төрийн тулгуур, улсын үндэс болсон айл өрхүүд маань 67 мянган үр хүүхдээр ам бүлээ нэмж, монголчууд бид гурван сая 500 мянгуулаа боллоо. Малчин түмний маань хичээл зүтгэл, хангай дэлхийн ивээл хишгээр буянт мал сүргийн тоо толгой 65 саяар тоологдлоо. Манай улсын эдийн засгийн нөхцөл байдал сайжирч, үндэстний үйлдвэрлэл сэргэж, эдийн засгийн бодит өсөлт долоон хувьд хүрлээ. Гадаад валютын албан нөөц 4.7 тэрбум ам.доллар болон нэмэгдэж, Монгол Улсын төсөв цар тахлаас хойш анх удаа ашигтай гарсан сайн мэдээтэй луу жилээ угтаж байна.
Мөн манай улсын гадаад харилцаа, хамтын ажиллагаа өргөжин тэлж, түүхэнд тодоор бичигдэн үлдэх төрийн айлчлалууд амжилттай хийгдэж, монголчууд бидний баялаг түүх, бахдам соёл, суу алдрыг дэлхий дахинд сурталчлан таниулсан, Монголыг дэлхийд, дэлхийг Монголд ойртуулсан гадаад харилцааны өрнөл бадралын түүхэн жил байлаа.
Сар шинийн босгон дээр хүн төрөлхтний соёлын биет бус өв, монгол үндэстний бахархал, монголчууд бидний түүхэн ой санамж, оюун сэтгэл, хүсэл тэмүүлэл, цог хийморийн эгшгэн судар болсон арга билгийн хос чавхдаст, ая хөгийн яруу дуурьсалт морин хуураа эрхэмлэн дээдэлж, түгээн дэлгэрүүлэх тухай зарлигийг Монгол Улсын Төрийн тэргүүн гаргалаа” хэмээн дүгнэсэн.
Харин луу жилийн тухайд “...Монгол хүн бүр Эзэн Чингис хааны байгуулсан Их Монгол Улсын гал голомтыг сахин суугаагаа гүнээ ухамсарлаж, Их хааныхаа билиг сургаалыг даган мөрдөж, эе эвээ хичээж, нэг монгол, нэг ард түмэн, нэг гэр бүл гэдгээ ямагт санаж, уудам харж уужим сэтгэн, хайрлаж, бие биеэ дэмжиж, элэг зүрхнээс уяатай энхрий Монгол орноо мандуулан хөгжүүлэх учиртай” гэв.
Ерөнхийлөгч өмнөх туулай жилийн сар шинийн мэндчилгээндээ “...Эв эеэ хичээх” талаар онцолж байсан. Учир нь Монголын улс төрийн нөхцөл байдал, тэр дундаа улс төрийн намуудын дотоод зөрчил, улстөрчдийн хоорондын эвдрэл туйлдаа хүрээд байгаа юм. Тиймээс Ерөнхийлөгч ийн сануулж байгаа хэмээн олон нийт харж, ажиглагчид хэлэх болсон билээ.
УИХ-ын дарга Г.Занданшатар сар шиний мэндчилгээндээ туулай жилийн тухайд “...Улс оронд ужгирсан гажуудлыг засах улс төрийн томоохон өөрчлөлтүүдийг УИХ хуульчлан баталлаа. ...“Нүүрсний сонсгол”, нээлттэй хэлэлцүүлгүүдээр “ард түмний мэдэх эрх” хангагдаж, томоохон хулгай луйврууд илчлэгдэхийн хэрээр Монголчууд нийтээрээ хэрсүүжиж, зөв өөрчлөлт, шинэ маргаашийн төлөө дуу хоолойгоо улам хүчтэй нэгтгэж, парламентын ардчиллаа төлөвшүүлж байна. Ингэж нэгэн зүгт нэгдэж чадсаны үр дүнд Монгол Улсыг хэрэн сүлжсэн авлигын систем нуран унаж, тэр хэмжээгээр улсын эдийн засаг сэргэж байна.
Боломжийг нь хулгайлдаг, булаадаг, буурай хөгжлөө болж байна гэж итгүүлдэг, халамжаар дөрлөж, хулгайгаар мөлждөг хуурмаг явдлыг ард түмэн одоо маш сайн мэддэг болсон. Хэн нь эх оронч, хэн нь дүр эсгэгч вэ гэдгийг ч андуурахаа байсан. Худал мэдээ, тархи угаалт, цахим сүлжээн дэх “амьгүй албатууд”-ыг сайн танидаг болсон. Улс орноо авлига, хулгайгаар дээрэмдэж, “амьгүй албат”-уудынхаа ард нуугддаг цаг үе өнгөрсөн. Ирээдүй өөр болж байгааг монголчууд сэрж, мэдэрч байна. Шинэ эргэлтийн цаг “цэгцрэх хөдөлгөөн”-өөр түрж байгааг ч анзаарч байна” гэсэн юм.
Тэрбээр луу жилийг “...Бид ирэх хаврын чуулганаар бүсчилсэн хөгжлийн боломжуудаа бүрэн дайчлан ашиглан, хөдөө аж ахуйгаа сэргээн хөгжүүлж, ухдаг шар алтыг ургадаг цагаан алт болгож хувиргах, монгол хүн Монголынхоо баялгийн жинхэнэ эзэн нь байх Баялгийн сангийн хуулийг хэлэлцэн батална. Түүнчлэн хүн бүрийн хөдөлмөрийг дэмжих иргэндээ ээлтэй татварын цогц реформыг хийх шаардлагатай байна. Ингэснээр чинээлэг дундаж давхарга бий болно. Бизнес, хөрөнгө оруулалтын таатай шинэ орчин бүрдэнэ. Хөдөө орон нутаг, хөдөө аж ахуйн салбарт шилжин очиж ажиллах нийслэлийн иргэн бүрт газар эзэмшүүлэх санаачилгыг дэвшүүлж хэлэлцэхээр төлөвлөж байна. Монголчуудын хөгжил дэвшлийн төлөөх цэгцрэх хөдөлгөөнийг хязгаарласан санаатай, санамсаргүй олон хүлээс нэг мөр тайлагдаж, Монгол Улс сэргэн мандах, үсрэнгүй хөгжих шинэ замдаа эргэлт буцалтгүй орж байна. Луу жил үүний эхлэл нь байна” гэлээ.
Энэ УИХ-ын тухайд туулай жилийн хавар, намрын чуулганаар яалт ч үгүй реформ гэхүйц хуулиудыг баталсан. УИХ-ын дарга тэдгээр өөрчлөлтийг цэгцрэх хөдөлгөөн гэж, луу жилд үр дүн нь гарч эхэлнэ хэмээн үзэж буй ажээ.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ цахим хуудсаараа товчхон “...Улирах өвлийг өнөтэй давж, урин хаврыг угтан бэлгэдэж, азай буурлуудынхаа амар мэндийг айлтган золгохоор ахан дүүсээрээ хуран цугласан монголчууд та бүхэндээ XVII жарны “хилэнт эх” хэмээх модон луу жилийн сар шинийн мэнд дэвшүүлье. Учран золгож буй луу жилдээ амар амгалан, тэгш дүүрэн оршиж, хотол даяараа сайхан шинэлээрэй” гэсэн мэндчилгээ дэвшүүлсэн байна.
Харин Монгол Улсын тод манлай уяачидтай ярилцаж буй “Монгол хууч” нь түүний сар шинийн мэндчилгээ болж буй бололтой.
Өвөрмөц байдлаар, уяачидтай хамт “хүргэсэн” мэндчилгээндээ улирч буй жилийг “...Түүхэн талаасаа хараад үзвэл туулай жилд Монголд оюун санааны ертөнцөд том зүйл боллоо. II Богдоос хойш 266 жилийн дараа Монгол Богд тодорлоо. Энэ бол бэлгэшээлтэй сайхан үйл явдал юм. Дээрээс нь Ромын пап Гүюг хаан элч довтолгож уулзаж байснаас хойш 778 жилийн дараа Монголд ирлээ. Өвөг дээдэс чинь хараа дээгүүр байсан шүү гэдгийг хэлээд буцлаа” хэмээн тоймлон дүгнэсэн байна.
Гарч буй луу жилийн талаар тухайлсан үг хэлсэнгүй. Гэхдээ “...Даяаршиж байгаа дэлхий дээр дангааршиж яаж үлдэх вэ гэдэг бол асуудал юм. Бидэнд мэдээж их түүх бий. Энэ нүүдэлчин соёл иргэншил, баяр наадам, цагаан сар бол бидний үндэсний ялгарал юм. Гэхдээ цар тахалтай, дэлхийн олимп хүртэл хойшилсон хүнд үед Ардын хувьсгалын 100 жилийн наадмыг хойшлуулах том жагсаал болсон. Яагаад 99 жил, эсвэл 101 жил дээр биш гэж. Ер нь “чимээгүй олонх” гэдэг үг байдаг. Олонх мөртлөө чимээгүй байгаад байдаг. Олонх өөрийгөө илэрхийлэхгүй байж байгаад өөрийнхөө эрх ашгийг зөрчүүлж, үнэт зүйлээ алддаг. Үүнээс болж зарим улс тусгаар тогтнолоо, эрх чөлөөгөө алддаг. Өөрөөр хэлбэл, улс орон яагаад урагшлан хөгжсөн, уруудан доройтсон тухай ойлголт юм. Ер нь бидний ялгарах гэж байгаа бүх зүйлийг ялгарахгүй болгох том бодлого явж байвал яах вэ. Энэ дээр бид анхаарах ёстой” гэв.
Ам л нээвэл авлига, шүүх ярьдаг Ерөнхий сайд сар шинийн босгон дээр өнгөрсөн жилийг гадаад харилцаа, түүх талаас нь “базаад” өнгөрсөн нь анхаарал татаж байна. Уг нь гарч буй луу жилд урьд урьдынхаас онцлогтой УИХ сонгууль болно. Тэр утгаар нь, “...Сонгууль” гэдэг үг ч хавчуулсангүй. Гэхдээ “...“Чимээгүй олонх” гэдэг үг байдаг. Олонх мөртлөө чимээгүй байгаад байдаг. Олонх өөрийгөө илэрхийлэхгүй байж байгаад өөрийнхөө эрх ашгийг зөрчүүлж, үнэт зүйлээ алддаг. Үүнээс болж зарим улс тусгаар тогтнолоо, эрх чөлөөгөө алддаг” гэсэн нь цаад агуулгаараа өөрийнхөө үйл ажиллагаа, үзэл бодолд нэгдэхийг уриалсан бололтой.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2024 ОНЫ ХОЁРДУГААР САРЫН 14. ЛХАГВА ГАРАГ. № 29 (7273)
