УИХ-ын чуулганы баасан гарагийн хуралдаан 51.3 хувийн ирцтэйгээр эхэлсэн. Энэ өдөр нийтдээ 12 багц асуудлыг хэлэлцэхээр товлоод байсан бөгөөд хамгийн түрүүнд “Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөлийг хэлэлцсэн юм. Хэлэлцүүлгийн үеэр УИХ-ын гишүүн С.Чинзориг “Хүүхдийн мөнгийг ялгаваргүйгээр өгч болохгүй юу” гэдгийг тодруулсан юм. Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат “МАН-ын мөрийн хөтөлбөрт хүүхдийн мөнгийг бүх хүүхдэд олгоно гэж тусгасан. Эхний ээлжинд зорилтот бүлгийнхэнд олгоод, үлдсэн хүүхдүүдэд 2019 оноос нөхөж олгохоор төлөвлөөд байна” гэдэг харултыг өгч байлаа.
Энэ удаагийн мөрийн хөтөлбөрийг эргүүлэн татаж, дахин боловсруулахыг АН-ын хэд хэдэн гишүүн санал болгосон. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн Я.Санжмятав “Засгийн газар байгуулагдаад оруулж байгаа хөтөлбөр нь нэлээд бүдэгрүүлсэн, тоо баримт байхгүй байна. Тиймээс би энэ мөрийн хөтөлбөрийг дэмжилгүйгээр буцааж Засгийн газраас татаж аваад, дахин ажиллаад, иргэдэд амласан зүйл рүүгээ дөхүүлсэн мөрийн хөтөлбөрийг оруулж ирвэл яасан юм гэсэн саналтай байна.
МАН-ын иргэдэд тараасан, сонгуулиар ярьж байсан мөрийн хөтөлбөр бол бүр аль аймаг дээр ямар зүйлийг хийх, эдийн засгийн нөхцөл байдлыг хэрхэн сайжруулах, явуулсан арга хэмжээний үр дүнгээс иргэд ядуурлаас бүрэн гарна гэсэн том зүйлүүдийг амлачихсан. Хэрвээ одоо энэ мөрийн хөтөлбөрийг шууд баталчихвал магадгүй дараагийн сонгуулиар манай нам 65 суудалтай, танай нам есөн суудалтай болохоор хэмжээний мөрийн хөтөлбөрийг та бүхэн гаргах гээд сууж байна” гэв.
Харин УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат “Эдийн засгийн хүндэрлийг даван туулах онцгой бодлого гэж нэрлэчихээд эдийн засгийн ерөнхий бодлогууд оруулчихсан байна. Үнэхээр эдийн засгийн хүндрэл үүссэн бол онцгой бодлогод хугацаа тодорхой байх хэрэгтэй. Одоо ямар, ямар ажил хийх эсэхээ тодорхой зааж өгөх ёстой. Харамсалтай нь алга. Энэ хөтөлбөр дотор тэгнэ, ингэнэ гэснээс яаж орлого олох гээд байгаа нь огт байхгүй байна. Ер нь эдийн засгийн хүндрэл танай, манай намын асуудал биш. Нэг тулгууртай эдийн засагтай байсан.
Уул уурхайгаас хамааралтай учир уул уурхайн баялаг өндөр үнэтэй байхад баахан балхалзсан. Өнөөдөр уул уурхайн үнэ 2012 онтой харьцуулахад 4-5 дахин унасан. Гадны хөрөнгө оруулагчид гараад явчихсан. Одоо эдийн засгийн өсөлт зээлээр явах гээд байна уу татвараар явах гээд байна уу” гэлээ. Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат “Манай Засгийн газар зээлийн бодлогоор явахгүй. Гэхдээ арилжааны биш хөгжлийн зээлийг зарцуулна. Хөгжлийн зээлээр зам тавихгүй. Мэдээж зээлээ төлөхөд манай улсад нэлээд их хэмжээний дарамт ирж байгаа нь тодорхой.
Энэ дарамтаасаа хэрхэн гарах вэ гэдэг тал дээр олон улсын санхүүгийн байгууллагуудтай ярилцаж байна. Тодорхой бодлого боловсруулж хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлага бий. Тиймээс өрөө өөр өрөөр солих. Солихдоо хамгийн ашигтай нөхцлөөр хамгийн хямд өртөгтэй байдлаар шийдвэрлэнэ” хэмээсэн юм. Тиймээс энэ удаагийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт орлого олох асуудал хөндөгдөхгүй.
Зөвхөн хасах танах асуудлыг тусгаж, төлөгдөж эхлэх өрийг өөр газраас дахин өр тавьж төлөх бололтой. Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн Б.Дэлгэрсайхан Монгол Улсын иргэд хэт их тансаг амьдраад ирсэн байна. Тиймээс ард иргэдийг хэмнэлтийн горимоор амьдруулж сургана гэдгийг хэлж байлаа. Тэрбээр “Одоо өмнөх зүйлүүдийг ярьж маргалдаад яах юм гэсэн бодолтой байна. Эдийн засаг ийм хүндрэлтэй байгаа нөхцөлд Засгийн газар энэ төсвөө танах нь зөв. Одоо ард түмэнд үнэнээ хэлсэн нь шулуухан.
Засгийн газар ч ард иргэд ч бүгд хэмнэлтийн горимоор амьдарч сурах хэрэгтэй байна. Энэ асуудлаар санал гаргаж, ард иргэдэд ухуулга сурталчилгаа сайн хиймээр байна. Ард иргэдийг хэмнэлтийн зарчмаар амьдарч сургахгүй бол бид тансаг хэрэглээнд дасчихжээ” хэмээлээ. Ийнхүү баасан гарагийн үдээс хойшхи хуралдаанаар “Монгол Улсын Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр батлах тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөлийг хэлэлцэх эсэхийг дэмжээд анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр холбогдох байнгын хороонд шилжүүлээ.
Ч.Хүрэлбаатар: Хүнд байгаа гэх хэрнээ урсгал зардлыг 574 тэрбум төгрөгөөр нэмсэн байна
Үүний дараа Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүд хэлэлцсэн юм. Хуулийн төслийг Ерөнхий сайд танилцуулав. Хэлэлцүүлгийн шатанд УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү “Оюутны сургалтын төлбөрийн зээлийг зогсоосон.
Ингэснээр гадаадад суралцаж байсан оюутнуудын тэтгэлэг зогсож байгаа юу” гэж асуухад Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн “Гадаадад тэтгэлгээр сурч байгаа оюутнуудад үргэлжлүүлэн олгоно. Харин шинээр тэтгэлэгт хамрагдах хүсэлт хүлээж авахгүй” гэсэн юм. УИХ-ын Ч.Хүрэлбаатар “Өнөөдөр бид 2016 оны төсвийг яаж тодотгох тухай ярьж байна. Үнэндээ өнөөдрийн үүссэн нөхцөл байдал төсөвтэй холбоотой асуудал бол өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд төсвийг буруу төлөвлөдөг байсантай шууд холбоотой. Бодит байдлыг мэдсээр байж дандаа эсрэгээр нь хийдэг. Хэдэн хүн хуйвалдаж төсөв зохиодог. Эцсийн үр дүн нь энэ. Ийм байдалд хүргэсэн хүмүүс хариуцлагаа хүлээх хэрэгтэй.
Харамсалтай нь эсрэгээрээ явж байгаа. Урсгал зардлыг 574 тэрбум төгрөгөөр нэмж орж ирж байна. Юу ч байхгүй хүнд байгаа гээд байгаа хэрнээ урсгал зардал ингэж нэмэгдэж байгаа нь ямар учиртай юм бэ” гэдгийг тодруулсан юм. Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн “Урсгал зардлыг 574 тэрбум төгрөгөөр нэмсэн задалгааг ажлын хэсгийнхэн Хүрэлбаатар гишүүнд одоо хүргээд өг. Ямар нэг зүйл нэмсэн юм байхгүй. Засгийн газар нэг зарчим баримталсан. Тодруулбал, Засгийн газар өмнө нь хэлэлцээр хийгээд төлбөрийн үүрэг хүлээсэн бол үүнээсээ 2016-2017 онд салахаар шийдсэн. Харин шинээр үүрэг хүлээхгүй байя гэдэг зарчмаар санал оруулсан” гэлээ.
Түүнчлэн УИХ-ын гишүүн Ө.Энхтүвшин “Энэ жил цэцэрлэг сургууль барих төсөв баталж чадахгүй юм бол хүүхэд харах үйлчилгээг дэмжих ёстой юм биш үү? Гэтэл хүүхэд харах үйлчилгээний төсвийг хасчихсан байна. Дээр нь Монгол Улсын хүн болгон дээд боловсролтой болох гэж зүтгээд талх барьдаг, барилга барьдаг хүүхдүүд ховордоод байхаар нь МСҮТ-д суралцдаг хүүхдүүдэд тэтгэлэг олгож эхэлсэн.
Гэтэл эргээд хасчихсан байх юм. Мөн түүнчлэн төсвийг танана гэчихээд харин ч зардал нэмэгдсэн байх юм. Энэ ямар учиртай юм бэ” гэж асуусан юм. Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн “МСҮТ-ийн сурагчдад олгодог тэтгэлгийг түр зогсоосон. Санхүүгийн нөхцөл байдал хүнд байна. Зарим нэг урсгал зардал нэмэгдсэн. Учир нь шинэ Засгийн газар байгуулагдахаас өмнө өр үүсгэчихсэн байсан. Тиймээс зарлага нэмэгдсэн. Шинээр барилга барих боломжгүй. Харин эхлүүлсэн ажлаа дуусгах, урсгал завсар хийх ажилдаа санхүүжилт олгох бодлого бариад явж байна. Хүүхэд харах үйлчилгээний хувьд санхүү сайжирвал эргээд нэмэгдүүлнэ” хэмээн хариууллаа.
Харин УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат “Сангийн сайдын гомдлыг өнөөдөржин сонслоо. Та энэ ажлыг авсан л бол хийх ёстой. Хүнд байгаа нь үнэн. Хүнд байгааг хэн ч үгүйсгэхгүй байгаа. Тэгээд та нар л ийм болгосон гээд байх. Яах вэ, АН руу бүх муугаа чих. Гэхдээ түүхийг та бид бичихгүй. Хэсэг хугацааны дараа хэний зөв байсныг харуулна. Бүтэн өдөр АН-ыг мууллаа. Одоо үүнийгээ больё. Хэрвээ та нар улс орныг өөдөө аваад явчихна гэвэл АН бүх зүйлтэй санал нэгээд энэ бүлэг явж болно. Та нар олон жил Монгол Улсыг өрөнд орууллаа гэж ярьсан.
Гэтэл өнөөдөр орж ирж байгаа төсөл, хөтөлбөр чинь бүгдэд нь өрийн таацаа нэмэх, болохоо болих нь байна. АН-аас боллоо гэх. Өнөөдөр зохиомлоор орлогоо хасчихаад, зохиомлоор зардал нэмж болохгүй. 20 мянган төрийн албан хаагч хасаад, зардлаа нэмнэ гэдэг байж болохгүй. 170 мянган хүнээ Сангийн сайд тодруул. Хэд нь үйлчилгээний ажилтан, хэд нь улс төрийн, хэд нь төрийн албан хаагч юм. Үйлчилгээний олон ажилтан нэмэгдсэн. Тухайлбал, өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаанд хэчнээн сургууль, цэцэрлэг баригдсан билээ.
Тэр хэмжээгээр төрийн албан хаагчийн тоо өссөн. Яагаад асуудалд тэнцвэртэй хандаж чадахгүй байгаа юм. Зөв юмыг чинь бид дэмжээд явна” гэсэн юм. Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэн “2016 оны зургадугаар сарын 30-ны байдлаар 179 300 төрийн албан хаагч бий. 2012 онтой харьцуулахад, энэ тоо 40 мянгаар нэмэгдсэн. 2017 оны төсвийн төсөөлөлд төрийн албан хаагчдыг 20 мянгаар цомхотгоно гэж бид төлөвлөсөн. Гэхдээ зөрүүлээд ажлын байраар хангах хөтөлбөр боловсруулна” гэж мэдэгдлээ. Энэ мэтээр хэлэлцүүлгийн үеэр Нийгмийн даатгалын шимтгэлийг 2.5 хувиар нэмж 12.5 хувь болгох шийдвэрийг нэлээд олон гишүүн эсэргүүцсэн. Түүнчлэн заавал хийх шаардлагагүй хойшлуулж болох зарим асуудалд хөрөнгө төсөвлөж оруулж ирсэн хэмээн шүүмжилж байлаа.
Ийнхүү УИХ-ын баасан гарагийн үдээс хойших хуралдаан өндөрлөж, Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Хүний хөгжил сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2016 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн нэг дэх хэлэлцүүлгийг хийгээд дараагийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр боллоо. Юутай ч ээлжит бус чуулганаар оруулж ирсэн хуулийн төслүүд, хөтөлбөрүүд эдийн засгийг сайжруулна гэсэн төсөөлөл бүрхэг байгааг хэд хэдэн гишүүн онцолж байлаа. Өөрөөр хэлбэл, хойд хормойгоороо урдахаа нөхөж, өнөө, маргаашаа аргацаасан бодлогыг л Засгийн газрын зүгээс барих нь тодорхой боллоо.
Улаанбаатар oC
